- Global Voices teny Malagasy - https://mg.globalvoices.org -

Meksika: Namoy Ny Ainy Ilay Mpihira Ranchera, Chavela Vargas

Sokajy: Amerika Latina, Costa Rica, Meksika, Mediam-bahoaka, Tantara, Zavakanto & Kolontsaina

Namoy ny ainy ny atoandron’ny 5 Aogositra lasa teo [1] ilay  mpihira Chavela Vargas [2], teraka tao Kosta Rika saingy mizaka ny zo maha olom-pirenena  Meksikana, nijanona tsy nitempo intsony ny fony teo amin’ny faha- 93 taonany.

Fantatra amin’ny hira toy ny hoe “La Llorona [3]” izy, nanjary nahazo  laza i Chavela tamin’ny fihirany ilay mozika ranchera [4] sy noho izy anisan’ireo mpanakanto  andry iankinana amin’ny fihirana karazana mozika tahaka izany.

OtraAmérica [5] namariparitra ny fiarahany tamin’i Meksika na dia tsy tsy teraka tao amin’ity firenena  ity aza izy:

En México encontró su sitio y de México se sentía. Allí llegó con 17 años (o a los 14, no está claro) y conoció la vida dura y el cantar de cantina en cantina hasta que a los 30 años conoció a José Alfredo Jiménez. Tanto fue mexicana que cortó los lazos con su país de origen y hasta el día antes de su muerte, cuando dio instrucciones de que si llamaba alguien de Costa Rica preguntando por su salud, no se dieran detalles.

Namolavola ny hoaviny tao Meksika izy ary tao  ihany koa izy no nanorim-ponenana. Tamin’ny faha- 17 taonany izy no tonga tao Meksika (na teo amin’ny faha-14 taonany, tsy dia fantatra loatra) ary nandalo zava-tsarotra hatrany izy teo amin’ny sehatry ny  fihirana  mandrapahitany an’i José Alfredo Jiménez teo amin’ny faha-30 taonany. Olom-pirenena Meksikana tanteraka izy ary tsy nifanerasera intsony tamin’ ny firenena nahaterahany raha tsy ny andro mialohan’ny  nahafatesany,  nanome toromarika izy fa raha misy olona miantso na mitady vaovao momba ny fahasalamany avy any Kosta Rika, dia aza omena valin-teny amin’ny antsipirihany.

Mbola mitohy ihany ny fanazavana tao amin’ny lahatsoratra:

Ella se anamoró del “México de antes”. El de ahora lo consideraba dormido. Abandonó hace tiempo Ciudad de México para vivir en Tepoztlán, cerca de los espíritus y las energías que la mantenían vibrante.

Latsam-paka tamin’ny fitiavana an’i Meksika taloha izy. Nolazainy fa efa matory i Meksika ankehitriny. Nandao an’i Mekisika izy tamin’ny taon-dasa ary nipetraka tany Tepoztlán, ao Meksika, misy ny fanahy sy ny enerjika mahatonga azy ho mietanentana.

[6]

Chavela Vargas, Tepoztlan, Meksika. Oktobra 2010. Sarin'i Enrique Perez Huerta, copyright Demotix

Taoriana ny vaovao momba ny fahafatesany,  marobe ireo mpiserasera nandefa hafatra fampihononana tamin’ny alalan’ny tenifototra Murió Chavela Vargas [7] (“Namoy ny ainy i Chavela Vargas”).

Vallejo Ibarzabal (@Ibarzabal_ [8]) nanoratra hoe:

@Ibarzabal_ [9]: Murió Chavela Vargas, dama de poncho rojo, pelo de plata y carne morena, mestiza ardiente de lengua libre, gata valiente de piel de tigre.

@Ibarzabal_ [9]:  Namoy ny ainy i Chavela Vargas, andriambavilanitry ny  poncho mena,  volo milokom-bolamena sy hoditra matroka, safiotra tsy mihambahamba , saka mahery fo manana hoditra liona.

Nampahatsiahy  teny tamin’ilay hira “La Llorona [3]” kosa i José A. Gutérrez (@gutierrezfalcon [10]):

@gutierrezfalcon [11]: También de dolor se canta, cuando llorar no se puede” >Murió Chavela Vargas.

@gutierrezfalcon [11]: Afaka miventso hiram-pahoriana ianao, raha tsy mahalatsaka ranomaso.” > Maty i Chavela Vargas.

Boris Berenzon (@bberenzon [12]) nanoratra hoe:

@bberenzon [13]: Cuando te hablen de amor, es preciso decir otra mentira: ¡Murió Chavela Vargas! Una historia de congruencia y una ética del deseo puro.

@bberenzon [13]: Raha miresaka fitiavana aminao izy ireo, tsara raha milaza lainga hafa: Namoy ny ainy i Chavela Vargas! Tantara marina sy faniriana aram-poko fotsiny tsotra izao

Mpisera @Yojojoii [14] naneho ny alahelony toy izao:

@Yojojoii [15]: Y yo aqui terminando ensayo y enterándome que murió Chavela Vargas

@Yojojoii [14]: Eto am-pamaranana ny  fanadinako  aho eto ankehitriny  raha nahare fa namoy ny ainy i Chavela Vargas.

Tetsy ankilany kosa, Allán Jackez (@JackezOfficial [16]) nitsikera ireo  tsy mpankafy azy na ireo tsy mahafantatra ny mozikany akory kanefa mandefa sioka teny fampihononana:

@Yojojoii [15]: Gente q da el pésame por la muerte de Chavela Vargas y nunca escucharon su música y no saben su historia. Murió Chavela Vargas Official -

@Yojojoii [15]: Ireo olona mandefa hafatra fampihononana noho ny fahalasan’i Chavela Vargas kanefa tsy mbola nandre ny mozikany sy tsy mba nahalala ny tantarany ihany koa. Namoy ny ainy I Chavela Vargas, ofisialy

Nahitana teny  fampihononana sy alahelo noho ny fahafatesan’ity mpanakanto ity ihany koa ny kaonty Facebook ofisialin’i Chavela Vargas [17]. Naparitak’ireo mpisera Facebook ihany koa ny ny hafatra farany hita tao amin’ny kaonty Facebookny [18]:

Sus últimas palabras: “Me voy con #México en el corazón” @ChavelaVargas

Ny teny farany tao amin’ny kaontiny: “Ato am-poko i #Mexico raha handeha aho” @ChavelaVargas

Victoria López Guzmán [19] nanoratra hoe:

Chabela linda! mujer guerrera, voz intensa y maravillosa… Siempre estarás en nuestra memoria y en nuestros corazones! Tu voz nunca se apagará!

Chabela mahafatifaty! Vehivavy  mpitolona, manam-peo matanjaka sy mahagaga…Hotsarovanay eran-tsaina eram-po foana ianao. Tsy ho faty ny feonao.

Tao amin’izany kaonty Facebook an’ilay mpanakanto izany, Adrián Harim Jiménez [20] nilaza hoe:

No puedo chamana, no puedo dejar de llorar, llévame contigo chamana, la gente no lo entenderá jamás.

Tsy hitako izay atao chamana, tsy mety mangina ny tomaniko, eto miaraka aminao aho chamana, tsy mazava ho an’ny olona mihitsy izany.

Hafatra hafa nalefan’ny mpiserasera no nisy ni-sioka indray tao amin’ny kaonty ofisialy  Twitter an’i @ChavelaVargas [21].

Handry am-piadanana anie izy. 1919-2012