- Global Voices teny Malagasy - https://mg.globalvoices.org -

Meksika: Fanehoan-kevitra Taorian'ny Fifidianana Tao Meksika

Sokajy: Amerika Latina, Meksika, Fifidianana, Politika

Ny 3 jolay 2011,  nandeha nandatsa-bato ireo mponin'i Meksika hifidy izay mety ho Governora manaraka, handimby an'i Enrique Peña [1]. Araka ny  vaovao ofisialy voalohany [2] [es],  ny nahazo vato betsaka indrindra  dia i Eruviel Ávila [3] avy ao amin'ny Institutional Revolutionary Party [4] (PRI),  sy ny fikambanana antsoina hoe “mitambatra ho anao”, izay nahazo 62.54% ny  vato.

Araka ny efa novinavinaina tao aminà  lahatsoratra iray tany aloha [5],  mifamahofaho be sy mafimafy ihany ny hevitra avoakan'ny filazam-baovaon'olon-tsotra momba io resaka io .  Ny tamin'ny andron'ny fifidianana ohatra, mpitoraka bilaogy,  mpianatra amin'ny anjerimanontolo ary mpahay kajy John M. Ackerman [6] [es] no nampitandrina fa hanamarika an'io fifidianana io ny tsy fandehanana  mifidy, no sady  nanome ny heviny koa momba ny vaovao miely (izay mampiahiahy hoy izy) milaza fa Ávila no mitarika :

En el Estado de México, la campaña de Eruviel Ávila apuesta precisamente a la abstención. Por ejemplo, la reiterada divulgación de encuestas que supuestamente reflejan un margen de victoria de más de 30 puntos porcentuales de Ávila sobre Alejandro Encinas y Luis Felipe Bravo Mena tiene precisamente el fin de desalentar la participación al convencer al ciudadano de que el resultado ya estaría determinado y que no importa si vota o no. El candidato del Partido Revolucionario Institucional (PRI) sabe muy bien que cuando se eleva la tasa de participación es mucho más difícil “dirigir” los resultados por medio del voto corporativo, el acarreo y la compra y coacción.

Ao amin'ny fanjakan'i Meksiko,  ny fampielezan-kevitr'i Eruviel Ávila  dia miorina soamantsara amin'ny tsy fandehanana mifidy.  Ohatra,  ny fampielezam-baovao momba ilay fanadihadiana izay toa manambara fa maharesy amin'ny elanelan'isa 30% mahery i Ávila manoloana an'i Alejandro Encinas sy Luis Felipe Bravo Mena dia niompana indrindra tamin'ny fanakiviana ny fandraisan'ny mponina anjara amin'ny filazàna fa efa fantatra  mialoha ny valin'ny fifidianana ka tsy mampiova inona akory na hifidy na tsy hifidy.  Fantatry ny kandida avy amin'ny Institutional Revolutionary Party (PRI) tsara fa rehefa mitombo ny isan'ny mpifidy,  dia sarotsarotra kokoa ny “mamily” ny valim-pifidianana amin'ny alalàn'ny fifidianana isan-dahy, ny fanangonana olona,  ny fividianana olona handatsa-bato ary ny fanerena.

Eruviel Ávila, new governor of the State of Mexico. July 3, 2011. Photo from Flickr user Eruviel Ávila (CC BY-NC-SA 2.0). [7]

Eruviel Ávila, Governora vaovaon'ny fanjakan'i Meksiko. Ny 3 jolay 2011. Sary nalain'i Eruviel Ávila mpampiasa Flickr(CC BY-NC-SA 2.0).

Naneho ny heviny mikasika ilay tsy fandehanana mifidy ihany koa i Alberto Aguirre M. [8] [es] tao amin'ny bilaogy Revoluciones México, ary niaraka tamin'izay koa,  nanazava araka ny fahazoany azy, ireo mety ho anton'ny fandresen'ny PRI:

Paradojas del regreso del viejo PRI: ¿cómo explicar que en una jornada electoral pasada por agua y con baja participación -sólo cuatro de cada 10 ciudadanos del Estado de México inscritos en el padrón de votantes- Eruviel Ávila haya conseguido 2.4 millones de votos? En territorio mexiquense, el padrón crece año con año, pero la ciudadanía se aleja cada vez más de las urnas. Habrá quienes atribuyan a la buena reputación del priísta Enrique Peña Nieto, al innegable acuerdo popular con su desempeño como gobernante, esta victoria calificada como histórica. Otros pensarán que la centena de alcaldes se plegaron al proyecto 2012 y acataron las instrucciones del secretario general de gobierno, Luis Miranda, de cumplir con las metas del plan electoral que desplegó el PRI mexiquense, bajo la conducción del diputado federal Luis Videgaray. Pero las proyecciones de quienes idearon el programa de “redes humanas” era conseguir 3.4 millones de votos…

Hevitra mifanohitra amin'ny hevitry ny maro amin'ny fiverenan'ny goaika antitra PRI : Ahoana no ahafahana manazava fa tamin'ny andron'ny fifidianana fahiny ary vitsy mpandray anjara  –  mponina efatra amin'ny 10 ihany no voasoratra ao amin'ny lisi-pifidianana ao Meksika – nahazo ny 2,4 hetsy i Eruviel Ávila ?  Tao amin'ny faritanin'i Meksika, mitombo isan-taona ny lisi-pifidianana, nefa  miha manalavitra ny vata fandatsam-bato ny mponina. Misy ireo hametraka an'io amin'i Enrique Peña Nieto izay manohana ny PRI noho ny laza tsarany,  amin'ny fankasitrahan'ny vahoaka ny asa vitany tamin'ny maha Governora azy, io fandresena io dia voasokajy ho manan-tantara.  Mety mieritreritra ny olona sasany hoe nanaraka ny tetikasa 2012 ihany ireo ben'ny tanàna an-jatony ary nanaraka ny torohevitry ny sekretera jeneralin'ny Governemanta, Luis Miranda,  ny mba hanajàna ny rafi-pifidianana natolotry ny PRI ao Meksika teo ambany fiahian'ny solombavam-bahoaka federaly,  Luis Videgaray.  Nefa ny vinan'ireo namolavola ilay fandaharan'asa “tambajotran'olombelona” dia ny hahazo 3,4 hetsy ny vato…

Araka izany, mifanohitra amin'i Ackerman,  tsy miahiahy ny fahamarinan'ny fanadihadiana ity mpanoratra ity,  na koa mametraka ny  fironana nasehon'izy ireo ho “Faminavinàna”  :

Es pertinente indicar que también ganaron los encuestadores, porque recuperan la capacidad para prever escenarios. Y quedan exhibidos los candidatos y los dirigentes políticos que los descalificaban.

Rariny ny hanekena fa nandresy koa ireo mpanao fanadihadiana,  satria nahavita indray nijery mialoha ny fisehoan-javatra.  Ary miharihary eo ireo kandidà sy filohan'antoko nanilika azy ireo.

Na dia eo aza ny tsy fandehanana mifidy,  misy ireo mpampiasa tambajotra-piarahamonina namporisika ny handehanana hifidy toy  ilay mpahay lalàna (@MiguelCarbonell [9]) :

La participación ciudadana es la columna vertebral de toda democracia. Tenemos un compromiso con México, que nos necesita como nunca.

Ny fandraisan'anjaran'ny mponina no hazondamosin'ny demokrasia.  Manana adidy amin'i Meksika isika,  ary izao no fotoana tena ilàny antsika.

Mitovy amin'izay ihany,   Dr. Carbonell  dia naneho ny heviny koa [10][es]:

Ninguna democracia puede sobrevivir sin participación democrática. Votar es un derecho y una obligación cívica.

Tsy misy demokrasia velona raha tsy misy fandraisan'anjara ara-demokratika.  Ny fifidianana dia zo sy adidy eo amin'ny fiarahamonina

Tamin'ny alalàn'ny hevitra hafa, hoy  El Ciudadano X [11] [es],  mpanoratra ilay bilaogy México en Descomposición, tsy nahagaga ilay valim-pifidianana:

No ocurrió nada que no se esperara, el PRI con su candidato Eruviel Avila aplastó brutalmente a sus oponentes con el 64 de la preferencia electoral según encuesta de salida.

Tsy nisy zava-tsy nampoizina, ny PRI tamin'ny alàlan'ny kandidàny, , Eruviel Avila dia nandravarava ny mpifaninana taminy tamin'ny salan'isa  64% araka ny navoakan'ny fanisàm-bato

Fanampin'izany, tamin'ny famakafakàny ny akon'ny valim-pifidianana,  El Ciudadano X,  naminavina ny hoavin'io Governemanta mitondra amin'izao fotoana io ato anatin'ny fotoana tetezamita:

Muchas cosas se pueden deducir de estos resultados, pero definitivamente la primera de ellas, es la muestra de poder que ha dado Enrique Peña Nieto, actual Gobernador del Estado de México y quien se perfila como el candidato del PRI a la presidencia de la república, tras estos resultados, no queda duda que es quien ocupará esa posición y que no hay nadie capaz de hacerle sombra, empezando por Manlio Fabio Beltrones.

Afaka ny hanatsoahana zavatra maro avy amin'io valim-pifidianana io ,  ny zavatra iray voalohany dia ny fanehoan'i Enrique Peña Nieto ny heriny,  Governoran'i Meksika amperin'asa izay miseho azy ho kandidà an'i PRI ho ao amin'nyfitantanana ny repoblika, tao aorian'ilay valim-pifidianana,  tsy misy fisalasalana intsony fa izy no natao ho amin'io toerana io ary tsy misy afaka ny hisalovana azy, manomboka amin'i Manlio Fabio Beltrones.

Iray amin'ireo kandidà  tsy nahazo lohalaharana tamin'ny fampiasana tambajotram-piarahamonina no nandefa hafatra taorian'ny fifidianana. Luis Felipe Bravo (@LF_BravoMena [12]) avy ao amin'ny  antokon'ny hetsika nationaly [13]izay nanatsikera ny fizotran'ilay fifidianana, lavitry azy ny fanekena ny fahareseny:

Fuimos testigos de un proceso claramente inequitativo. Que refleja la amenaza presente del autoritarismo en el EDOMEX.

Vavolombelon'ny raharaha hita mazava fa tsy rariny izahay. Izay mampiseho fa tandindonin'ny didiko fe lehibe ny ao EDOMEX [State of Mexico].

Ilay mpilaza vaovao  misongadina (@leozuckermann [14])  Leo Zuckerman (@leozuckermann) nanome fanamarihana momba ireo kandidà resy izay nanakiana ny fizotry ny fifidianana:

Me chocan los malos perdedores: “Si ganan, bien. Si pierden, cochinero” en http://t.co/q49od3t [15]. Saludos.

Mahasosotra ahy ireo tsy mahay resy: “Raha maharesy ry zareo, tsara. Rehefa resy ry zareo, misy afera maloto ao”  http://t.co/q49od3t [15]. Ipitsiho.

Tato aoriana anefa dia nanazava [16] [es] ny heviny ihany izy:

Yo no digo q la elección en Edomex haya sido limpia. Simplemente: los q dicen q hubo “cochinero” q lo prueben. Y vayan a los tribunales. (sic)

Tsy miteny aho hoe tena nadio ilay fifidianana tao Edomex. Fa kosa: izay rehetra miteny fa nisy “afera maloto” tao, aoka izy hanaporofo izany. Ary handeha eo anoloan'ny fitsarana.

Amin'ny lafiny iray, Corajecivil [17] [es], amin'ny bilaogy Mexicanos al Grito,  nanipika ny krizy ara-pitokisana izay lalovan'ny rafitra politika Meksikana:

La realidad es muy diferente, sin embargo… no se habla de un partido fuerte que recupera el espacio perdido. Se habla de la total falta de credibilidad en el marco político, ya no se habla de PAN, PRI, PRD, etc. Se habla de la clase política como aquélla que no encuentra soluciones ni respuestas para las problemáticas políticas, sociales y económicas del país.

Un país que se encuentra en guerra no únicamente por los errores de la derecha panista, sino también por la omisión del PRI y del PRD por defender los derechos de una sociedad civil indefensa.

Na izany aza, hafa mihitsy ny tena zava-misy marina…antoko matanjaka iray izay nahavita naka indray ny toerana very. Ny resaka dia ny tsy fisian'ny fitokisana intsony eo amin'ny tontolo politika, tsy resahana intsony ny PAN,  ny PRI, ny PRD, sns. Ny toerana ara- politikan'ireo tsy mahita vahaolana sy valinteny amin'ny olana politika, ara-sosialy sy ekonomikan'ny firenena no resahana eto.

Firenena iray tojo ady, tsy noho ny fahadisoana nataon'ny antoko ankavanana PAN ihany, fa koa noho ny tandrevaka avy amin'ny PRI sy PRD tamin'ny fiarovana ny zon'ny fiarahamonim-pirenena tsy misy mpiaro.

Toy izany,  niaraka tamin'ny fanehoan-kevitra maro, nihetsika ny tontolon'ny bilaogy meksikana manoloana ny fifidianana teo amin'ny fanjakan'i Meksika, raha natao hifanakalozan-kevitra kosa ny tambajotram-piarahamonina, tsy ho an'ny sarambabem-bahoaka ihany, fa koa ho an'ireo mpandray anjara amin'ny tantara ankehitrio, izany hoe, ireo mpianatra amin'ny anjerimanontolo sy ireo  kandidà amin'izao fotoana.

Tsy nisy ny tsy napoizina, PRI tamin'ny alalàn'ny kandidàny,  Eruviel Avila dia nandravarava ireo mpifaninana aminy tamin'ny salan'isa 64% ,araka ny fanisam-bato