Fanehoam-pitiavana ny teny Portigey amin'ny endriny isan-karazany
Lazaina mazàna fa hoe “tenindray” na “tenindrenin'” izao tontolo izao ny teny Portigey, izay ampiasain'ny olona 200 tapitrisa mahery maneran-tany. Tamin'ny 21 Febroary isika no nankalaza ny Andro Iraisam-pirenena ho an'ny tenindreny, nokarakarain'ny UNESCO nanomboka tamin'ny taona 1999. Eo am-pijerena ny fiteny Portigey amin'ny endriny ara-pitenenana sy ara-kolotsaina maro isan-karazany, dia manasa anao izahay ato amin'ity lahatsoratra ity ny hijery azy miaraka amin'ny fandinihana avy amin'ny mpitoraka bilaogy mampiasa ny teny Portigey, izay notsoahin'izy ireo tao amin'ny vaky boky tantara voalohany izay natokana ho an'ny teny Portigey [pt], Milagrário Pessoal – asasoratra vao navoakan'ny mpanoratra Angoley José Eduardo Agualusa.
Notsoahina avy ao amin'ny bilaogy Mértola ny lohatenin'ity lahatsoratra ity izay ahitana an'i Carlos Viegas milaza fa ny boky Milagrário Pessoal dia:
uma declaração de amor à língua portuguesa, na sua multiplicidade de falares (…) uma viagem pela história da nossa língua, pelos locais e culturas que alimentaram a sua enorme riqueza.
Tenim-pirenena ofisialy ampiasaina amina firenena valo ny teny Portigey – Angola, Brezila, Cap vert, Gine-Bisao, Mozambika, Portugal, São Tomé sy Príncipe ary Timor Atsinanana – izay eo amin'ny kaontinanta efatra – Afrika, Amerika, Azia ary Eoropa. Noho izany, mandrakotra toerana malalaka sy maro eto ambonin'ny tany ity teny iray ity (7.2% n'ny planeta [pt]), ary ahitana karazana fiainana maro hafa mihitsy itarafana ireo tenim-paritra samihafa ao amin'izy ireo. Izy ihany koa no teny fahadimy be mpampiasa indrindra eto amin'ny aterineto, raha ny fahitan'ny Mpikirakira ny antontan'isa maneran-tany amin'ny aterineto (Internet World Stats) azy, miaraka amin'ny mpampiasa aterineto miisa 82.5 tapitrisa any ho any. Narary i José Saramago tamin'ny volana Jona 2010, – ilay mpanoratra tokana amin'ny teny Portigey nahazo ny Loka Nobel ho an'ny haisoratra – ary nilaza izy fa “tsy misy teny Portigey, fa angamba kokoa aza teny maro amin'ny Portigey ” [pt]. Milaza ny mpanoratra Agualusa, ao amin'ny resaka nifanaovany [pt] amin'ny bilaogy Porta-Livros, fa :
O português é uma construção conjunta de toda a gente que fala português e isso é que faz dele uma língua tão interessante, com tanta elegância, elasticidade e plasticidade.
Ny bokintantara – na “andrana mikasika ny teny Portigey namboarina ho bokintantara”, hoy ny mpanao gazety Pedro Mexia mamaritra izany ao amin'ny tsikera mitondra ny lohateny hoe Politikan'ny teny [pt] – no milaza tantaram-pitiavana iray sady mandalina ny fandrafetana ny teny Portigey. Milaza koa i Agualusa, eo amin'ny resaka nifanaovany voalaza tetsy ambony, mikasika ny ” haben'ny alahelony amin'ny tsy fahitana intsony ny teny mahafinaritra sasany noho ny tsy fampiasana azy intsony” ary ny adidy hiaro ireo teny ireo tsy ho tratran'ny fahafatesana.

Tononkalo nosoratan'i Fernando Pessoa: Ny olona izay tsy afaka mahalala tsara ny teny, dia tsy ho afaka ahalala tsara ny fanahy mihitsy ihany koa. Sary: Lu Freitas eo amin'ny Flickr. CC BY-NC-SA 2.0
Manazava [pt] i Rui Azeredo, avy ao amin'ny bilaogy Porta-Livros, fa ny tantaram- “[pitiavana] eto dia endriny ivelany fotsiny hoan'ny mpanoratra mba hanomezam-boninahitra ny teny Portigey”:
através de uma busca, por parte das suas principais personagens, dos neologismos do português. E bem encaixados no meio da história (…) surgem os neologismos, como uma aula na qual nem se repara, mas onde tudo se aprende. De Portugal a Angola, passando pelo Brasil e outros, corremos os olhos por jogos de palavras (novas e velhas, dependendo por vezes da geografia) bem lançados por Agualusa.
Ao amin'ny fehintenin’ [pt]i Milagrário Pessoal, Bruno Vieira Amaral, avy any amin'ny bilaogy Circo da Lama, dia mihevitra izy fa “manana fahefana ny teny, ary fahefana ny teny “. Mitsikera amina teny fohy ao amin'ny Milagrário Pessoal anaty farango sosona i Amaral milaza fa feno hatsarana ny teny noho izy mahasolo tena ny firenena izay mampiasa azy – ary anatin'izany ny teny portigey dia mivoy fanao politika mikombona, manasaritaka ary nasionalista :
Palavras também são poder, política no sentido mais lato. Podem significar insubmissão, como no caso do timorense que declamava sonetos de Camões. Podem significar afirmação nacionalista, como no caso das elites brasileiras que passaram a utilizar apelidos de origem tupi. Podem significar subversão, como o colonizado que pretende colonizar a língua do colonizador para assim o dominar.
Manohana ity fomba fijery ity i José Leitão, ao amin'ny bilaogy Inclusão e Cidadania, [pt]:
O romance contém pistas preciosas para uma política da língua, que merecem a atenção dos cientistas sociais, dos linguistas e dos responsáveis pela política da língua portuguesa.

Tonokalo nosoratan'i Manuel Bandeira: Tsy tonga tamiko tamin'ny alalan'ny gazety na boky ny fiainana /tonga tamiko izy avy amin'ny vavan'ny olona tamin'ny fomba fiteny tsy marin'ny olony/ fomba fiteny marin'ny olona/satria ny olona no mamiratra rehefa miteny Portigen'ny Brezila/Raha mandritra izany/ny zavatra mba ataontsika/dia fihetsika fotsiny/mikasika ny rafiteny portigey.Sary avy amin'i Capitu eo amin'ny Flickr. CC BY-NC-SA 2.0."
Miompana amin'ny endrika mampiady hevitra matetika ny eritreritry ny mpamaky ny Milagrário Pessoal momba ny Fanavaozana ny tsipelin’ ny teny Portigey, izay mitady hanambatra sy hampiara-mirona ny tsipelina ampiasaina any amin'ny firenena mpiteny portigey tsirairay. Ao amin'ny resaka ifanaovany amin'ny bilaogy Porta-Livros, no milaza i Agualusa:
Nunca como agora houve tanto movimento de pessoas e ideias entre todos os países de língua portuguesa. (…) E isso faz com que a língua se aproxime.
Manamarika [pt] sombinteny ao amin'ny boky i Pedro Teixeira Neves, avy ao amin'ny PNETLiteratura, ary manontany hoe :
«Escreve Moisés da Conceição que a língua portuguesa, sendo já africana na sua matriz, pelo demorado convívio pelo árabe, que muito a contaminou, necessita de enegrecer ainda mais, afeiçoando-se à geografia dos lugares onde estão os seus abundosos falantes. O nosso destino é o de nos engolirmos uns aos outros…» Resumindo, é pois, de algum modo, esta a temática-tese de fundo onde se inscreve a tinta ficcional deste romance. Crítica velada ao acordo ortográfico? Porque não entreler desse modo?…
Noho ny tsy nahazoana valiny an'ity fanontaniana ity, dia milaza i Teixeira Neves fa “harena ny teny ” [pt] ary hoy izy mamarana :
Um tesouro guardado não numa arca estanque dos povos que dele fazem uso (portanto, que falam essa Língua, o português), antes um tesouro que na sua diversidade geográfica e crescimento contínuo mais se enriquece e inflaciona. Em suma: a identidade da língua é múltipla, e tal facto não representa senão um acrescento, jamais uma subtracção. A língua é elástica, corpo vivo que se alimenta do tempo e dos tempos. A língua é uma contínua viagem de navegação por mares a cada dia nunca antes vistos ou adentrados.

Tonokalo nosoratan'i Antonio Risério: “ny teny no fitaovana tena ampiasaintsika. Ny teny ho toy ny feo, dika, enti-miasa, ny teny fanalahidy, mpanondro ara-kolotsaina, mpampiraikitra ara-kolotsaina, toy ny tantara, toy ny zavatra, toy ny vondrona iray miova sy azo ovaina
Tantaran'ny Afrika Mainty farany
Atombohy ny resaka
Tantara Malaza Indrindra Manerantany
Mpiserasera Facebook?
Araho Twitter
Hevitra farany
Taorian'ny Nilazan'Ilay Ministra Indiana Hoe 'Indraindray Tsara Ny Fanolanana', Mijoro...
LALANA IZANY
Hong Kong: 'Raha Afaka Mampirafy Ny Lehilahy? Nahoana Kosa Ny...
ny fampirafesana dia fomba mamohehatra hitovizan'ny olona sy ny biby ary ny lehilahy no mpanao...
Tahiry isambolana
- Marsa 2021 9 Lahatsoratra
- Febroary 2021 50 Lahatsoratra
- Janoary 2021 49 Lahatsoratra
- Desambra 2020 45 Lahatsoratra
- Novambra 2020 35 Lahatsoratra
- Oktobra 2020 42 Lahatsoratra
- Septambra 2020 46 Lahatsoratra
- Aogositra 2020 49 Lahatsoratra
- Jolay 2020 51 Lahatsoratra
- Jona 2020 59 Lahatsoratra
- Mey 2020 41 Lahatsoratra
- Avrily 2020 61 Lahatsoratra
- Marsa 2020 40 Lahatsoratra
- Febroary 2020 50 Lahatsoratra
- Janoary 2020 53 Lahatsoratra
- Desambra 2019 109 Lahatsoratra
- Novambra 2019 91 Lahatsoratra
- Oktobra 2019 103 Lahatsoratra
- Septambra 2019 94 Lahatsoratra
- Aogositra 2019 89 Lahatsoratra
- Jolay 2019 166 Lahatsoratra
- Jona 2019 234 Lahatsoratra
- Mey 2019 190 Lahatsoratra
- Avrily 2019 202 Lahatsoratra
- Marsa 2019 159 Lahatsoratra
- Febroary 2019 174 Lahatsoratra
- Janoary 2019 291 Lahatsoratra
- Desambra 2018 204 Lahatsoratra
- Novambra 2018 316 Lahatsoratra
- Oktobra 2018 307 Lahatsoratra
- Septambra 2018 172 Lahatsoratra
- Aogositra 2018 200 Lahatsoratra
- Jolay 2018 248 Lahatsoratra
- Jona 2018 216 Lahatsoratra
- Mey 2018 207 Lahatsoratra
- Avrily 2018 230 Lahatsoratra
- Marsa 2018 165 Lahatsoratra
- Febroary 2018 143 Lahatsoratra
- Janoary 2018 186 Lahatsoratra
- Desambra 2017 177 Lahatsoratra
- Novambra 2017 148 Lahatsoratra
- Oktobra 2017 224 Lahatsoratra
- Septambra 2017 165 Lahatsoratra
- Aogositra 2017 228 Lahatsoratra
- Jolay 2017 180 Lahatsoratra
- Jona 2017 227 Lahatsoratra
- Mey 2017 227 Lahatsoratra
- Avrily 2017 152 Lahatsoratra
- Marsa 2017 134 Lahatsoratra
- Febroary 2017 129 Lahatsoratra
- Janoary 2017 112 Lahatsoratra
- Desambra 2016 103 Lahatsoratra
- Novambra 2016 136 Lahatsoratra
- Oktobra 2016 158 Lahatsoratra
- Septambra 2016 142 Lahatsoratra
- Aogositra 2016 142 Lahatsoratra
- Jolay 2016 129 Lahatsoratra
- Jona 2016 132 Lahatsoratra
- Mey 2016 152 Lahatsoratra
- Avrily 2016 126 Lahatsoratra
- Marsa 2016 115 Lahatsoratra
- Febroary 2016 114 Lahatsoratra
- Janoary 2016 125 Lahatsoratra
- Desambra 2015 86 Lahatsoratra
- Novambra 2015 128 Lahatsoratra
- Oktobra 2015 131 Lahatsoratra
- Septambra 2015 129 Lahatsoratra
- Aogositra 2015 142 Lahatsoratra
- Jolay 2015 109 Lahatsoratra
- Jona 2015 108 Lahatsoratra
- Mey 2015 107 Lahatsoratra
- Avrily 2015 115 Lahatsoratra
- Marsa 2015 110 Lahatsoratra
- Febroary 2015 106 Lahatsoratra
- Janoary 2015 47 Lahatsoratra
- Desambra 2014 99 Lahatsoratra
- Novambra 2014 81 Lahatsoratra
- Oktobra 2014 100 Lahatsoratra
- Septambra 2014 102 Lahatsoratra
- Aogositra 2014 95 Lahatsoratra
- Jolay 2014 146 Lahatsoratra
- Jona 2014 99 Lahatsoratra
- Mey 2014 94 Lahatsoratra
- Avrily 2014 94 Lahatsoratra
- Marsa 2014 71 Lahatsoratra
- Febroary 2014 127 Lahatsoratra
- Janoary 2014 125 Lahatsoratra
- Desambra 2013 137 Lahatsoratra
- Novambra 2013 137 Lahatsoratra
- Oktobra 2013 133 Lahatsoratra
- Septambra 2013 106 Lahatsoratra
- Aogositra 2013 47 Lahatsoratra
- Jolay 2013 114 Lahatsoratra
- Jona 2013 103 Lahatsoratra
- Mey 2013 76 Lahatsoratra
- Avrily 2013 116 Lahatsoratra
- Marsa 2013 118 Lahatsoratra
- Febroary 2013 95 Lahatsoratra
- Janoary 2013 126 Lahatsoratra
- Desambra 2012 158 Lahatsoratra
- Novambra 2012 210 Lahatsoratra
- Oktobra 2012 124 Lahatsoratra
- Septambra 2012 75 Lahatsoratra
- Aogositra 2012 135 Lahatsoratra
- Jolay 2012 147 Lahatsoratra
- Jona 2012 80 Lahatsoratra
- Mey 2012 97 Lahatsoratra
- Avrily 2012 118 Lahatsoratra
- Marsa 2012 170 Lahatsoratra
- Febroary 2012 106 Lahatsoratra
- Janoary 2012 101 Lahatsoratra
- Desambra 2011 80 Lahatsoratra
- Novambra 2011 91 Lahatsoratra
- Oktobra 2011 142 Lahatsoratra
- Septambra 2011 99 Lahatsoratra
- Aogositra 2011 110 Lahatsoratra
- Jolay 2011 93 Lahatsoratra
- Jona 2011 94 Lahatsoratra
- Mey 2011 87 Lahatsoratra
- Avrily 2011 108 Lahatsoratra
- Marsa 2011 160 Lahatsoratra
- Febroary 2011 130 Lahatsoratra
- Janoary 2011 98 Lahatsoratra
- Desambra 2010 57 Lahatsoratra
- Novambra 2010 59 Lahatsoratra
- Oktobra 2010 82 Lahatsoratra
- Septambra 2010 89 Lahatsoratra
- Aogositra 2010 96 Lahatsoratra
- Jolay 2010 101 Lahatsoratra
- Jona 2010 38 Lahatsoratra
- Mey 2010 44 Lahatsoratra
- Avrily 2010 43 Lahatsoratra
- Marsa 2010 52 Lahatsoratra
- Febroary 2010 47 Lahatsoratra
- Janoary 2010 31 Lahatsoratra
- Desambra 2009 32 Lahatsoratra
- Novambra 2009 28 Lahatsoratra
- Oktobra 2009 36 Lahatsoratra
- Septambra 2009 49 Lahatsoratra
- Aogositra 2009 58 Lahatsoratra
- Jolay 2009 30 Lahatsoratra
- Jona 2009 26 Lahatsoratra
- Mey 2009 68 Lahatsoratra
- Avrily 2009 12 Lahatsoratra
- Marsa 2009 36 Lahatsoratra
- Febroary 2009 70 Lahatsoratra
- Janoary 2009 62 Lahatsoratra
- Desambra 2008 89 Lahatsoratra
- Novambra 2008 14 Lahatsoratra
- Oktobra 2008 51 Lahatsoratra
- Septambra 2008 51 Lahatsoratra
- Aogositra 2008 70 Lahatsoratra
- Jolay 2008 106 Lahatsoratra
- Jona 2008 65 Lahatsoratra
- Mey 2008 95 Lahatsoratra
- Avrily 2008 160 Lahatsoratra
- Marsa 2008 94 Lahatsoratra
- Febroary 2008 20 Lahatsoratra
- Janoary 2008 231 Lahatsoratra
- Desambra 2007 87 Lahatsoratra
- Novambra 2007 104 Lahatsoratra
- Oktobra 2007 111 Lahatsoratra
- Septambra 2007 33 Lahatsoratra
Faly be aho fa misy olona tia ny teny Malagasy toa ahy. Mirehareha aho amin'ny...
Raha ny fahalalako azy, toa fanerena avy amin'ny Banky Foiben'ny Madagasikara io sora-bola tsy maintsy...
Miarahaba an'i Naritsimba, ary izaho koa rehefa mieritreritra hoe banky dia ireo bankin'ny vazaha foana...