Tonizia : “tsy matahotra intsony izahay!”

fanehoana an-tsary avy amin'ny tranonkala Nawaat.org

Nahazo ny tanan-dehibe any Tonizia sy Tunis renivohitra amin'izao fotoana ny fanoherana taorian'ny andrana famonoan-tena nataon'ny tanora tsy an'asa tany Sidi Bouzid roa herinandro lasa izay narahin'ny famonoan-tena nataon'i Houssine Ben Faleh Falhi, 25 taona sy i Lofti Guadri, 34 taona. Tsy mangataka fotsiny intsony asa sy tetikasa ho amin'ny ho aviny ny hetsika ara-tsosialy amin'izao fa fanovana iray manontolo ny “rafitra Ben Ali” mihitsy, filoha izay teo amin'ny fahefana nandritra ny 23 taona.

Mety ho antonontonony kokoa ny horonantsary voalohany tamin'ilay hetsika fanoherana, izay nokarakarain'ny mpisolovava, mpanao gazety sy ireo sendikà toniziana tamin'ny herinandro lasa vao haingana teo, ho an'ireo any amin'ny tontolo ivelany fa efa tranga manokana sahady aloha ireo eo amin'ny sehatra Toniziana.

Nanoratra toy izao ny mpitoraka bilaogy Toniziana Anis izay naneho lahatsoratra mikasika ny fandraisan'anjaran'ny tanora amin'ny politika nitondra lohateny hoe” 31 taona aho ary mbola tsy nifidy mihitsy” (fr) tamin'ny 30 Desambra: “Atoa filoha, tsy matahotra intsony izahay“:

Cette phrase, aperçue sur une pancarte lors d’une manifestation des avocats Tunisiens devant la Cour de Justice de Tunis, résume parfaitement le sentiment de beaucoup de Tunisiens aujourd’hui. Nous vivons une période historique pour les Tunisiens, qui habitués au silence, à la peur et au conformisme depuis des décennies prennent enfin leur destin en main.[…]La dernière fois que le peuple s’est soulevé massivement et spontanément sans être motivé par des raisons religieuses ou pour soutenir les Palestiniens ou les Irakiens… c’était sous Bourguiba, les bien fameuses révoltes du pain.

Io fehezanteny io, hita teny amin'ny sorabaventy teny an-dàlana nandritra ny fihetsiketsehana nataon'ny mpisolovava Toniziana teo anoloan'ny Lapam-pitsarana tany Tunis, dia mamehy tanteraka ny fihetseham-po maro any Tonizia amin'izao fotoana. Miaina vanim-potoana ara-tantara isika izao izay ahitana Toniziana maro zatra nangina, natahotra ary nanaraka ambokony fotsiny nandritra ny am-polontaona maro, nandray an-tànana ny fiainany ihany nony farany(..) Ny fotoana farany nahitàna olona niara-nirohotra marobe tsy noho ny antony ara-pivavahana na noho ny antony mikasika ny fanohanana ny Palestiniana na Irakiana dia nandritra ny fanoherana malaza noho ny mofo teo ambany fitondran'i Bourguiba.

Tamin'ny 30 Desambra, ny fahafatesan'i Chawki Belhoussine El Hadri, 44 taona, noho ny ratra avy amin'ny tifitra nataon'ny polisy tamin'ny 24 Desambra araka ny nazavain'ny gazety navoakan'ny FIDH (fr), no nanamarika ny tena fihenjanan'ny fifandonana, izay noravahan'ny herisetra natao an'ireo mpisolovava ihany koa ary tantaraina ao amin'ny bilaogin'ny Tunisian Girl :

A Tunis,par exemple, des agents de police en civil et les agents de la force de sécurité ont assiégé de la zone du palais de justice. Ils ont empêché certains avocats d'entrer dans la zone et laisser d'autres y accéder. Lorsque les avocats tenté de quitter la Maison du Barreau, où ils se réunissaient, les forces de sécurité sont intervenues et ont utilisé la violence.

Any Tunis ohatra, polisy manao akanjo sivily sy mpanatanteraka lalana no miandry ny Lapam-pitsarana. Nampitandrina ny mpisolovava sasany izy ireo mba tsy hiditra ny faritra ary namela ny sasany ao anatiny. Nony nisy mpisolovava nanandrana ny hiala ny Lapam-pitsarana izay nivorian'izy ireo, dia niditra an-tsehatra avy hatrany ny herin'ny polisy ary nampiasa herisetra

Tsy nitondra mihitsy tamin'ny vahaolana nandrasana [ny horonan-tsarin’]ny lahatenin'i Ben Ali tampoka tamin'ny fahitalavitra tamin'ny Talata sy ny fiovan'ny governemanta. Nanoratra tanatina taratasy misokatra (fr) ny tanora Toniziana iray mpanao trano ao anatina lahatsoratra tena be mpijery sy be mpamaky eo amin'ny Twitter sy Facebook:

Vos jeunes se sont soulevés et il sera difficile de les faire taire : Ils s’immolent, s’électrocutent, et je ne pense sérieusement pas que des coups de matraques ou des longues nuits dans les commissariats vont leur faire peur.

Nitsangana ny tanoranao ary ho sarotra ny hampangiana azy ireo amin'izao fotoana izao: nandrehitra tena izy ireo ary namono tena tamin'ny herinaratra ka tsy mino aho hoe ny fandarohana azy na ny famonjàna azy mandritra ny alina any amin'ny biraon'ny polisy no hahataitra azy ireo misimisy kokoa.

Mitohy hatramin'izao ny lalaon'ny saka sy ny totozy ary ny zava-misy antsoina hoe “adin'ny cyber – cyberwar” roa herinandro lasa teo aloha teo eo amin'ny Toniziana mponin'ny aterineto sy ny “Ammar”, solon'anarana nomena ny rafitra tsara petraka ho fanakanana namboarin'ny Ministeran'ny atitany Toniziana. Manazava ny zava-miafina ara-teknikan'izany ilay mpitoraka bilaogy Astrubal .

Efa ela ny mpitoraka bilaogy Toniziana no nampiasa ny rindrambaiko fandingànana mba hahazoana vaovao amin'ny Facebook ary mizara ireo lahatsoratra, horonantsary, sary na ireo fanavaozam-baovao nobahanana (toy ny fandarohana mpanao gazety) avy amin'ireo seha-pifaneraserana ara-bilaogy Toniziana sy ireo vavahadim-baovao ampiantranoina any ampitan-dranomasina na amin'ny alalan'ny twitter sy ny teny fanalahidy toy ny #sidibouzid.

Na izany aza i “Ammar” mikendry koa ny hanafika an'ireo tambajotran'ny haino aman-jery sosialy:

bharmoez Facebook est complètement coupé à Redaïef !!!! on est coupééééé ! twitter pas encore. j'ai l'impression que ca ne va pas tarder..#sidibouzid

Tapaka tanteraka ny Facebook any Redaïef !!!! Tapaka eeee. Tsy tapaka aloha ny Twitter hatreto fa mino aho fa tsy ho ela intsony izany amin'izao fotoana izao… #sidibouzid

Tunisie numérique manamafy fa ny Facebook toa sahala amin'ny lasibatry ny “Ammar” any Tunisia:

les internautes tunisiens-la communauté la plus connectée au Facebook dans l’Afrique du Nord- se trouvait depuis l'après midi du 30 décembre 2010.face à une erreur technique lors de l’upload de n’importe quelle photo ou vidéo.

Ny Toniziana mponin'ny aterineto – ny vondrom-piarahaminana tena be mpiditra amin'ny Facebook indrindra any Afrika avaratra- no tsy afaka mandefa sary na horonantsary amin'ny Facebook ny tolakandron'ny 30 Desambra.

Milaza(fr) ny fikatsoan'ny aterineto tany Tunis tamin'ny 31 Desambra i Félicie:

coupure de l'internet sur Tunis, les médias disent que la situation est stable mais les manif continue dans toutes les régions #sidibouzid

Tsy misy aterineto any nefa ny haino aman-jery dia milaza fa milamina ny toe-draharaha nefa ny fanoherana mbola mitohy amin'ny farirta rehetra #sidibouzid

Namoaka gazety milaza fanamelohana ny fampanginana voarindra atao amin'ireo vaovao(fr ) rehetra momba ny korontana ny Reporter Sans Frontières, eo amina firenena izay efa hatry ny ela no nahitana ny aterineto ao anatin'ny lisitry ny fahavalony isan-taona.

Fanehoana fanohanana ny hetsika #sidibouzid no natao tany Paris, Munich, ary Beiroty.

Ny “fampanginana ny media” avy amin'ireo media mpizara vaovao iraisampirenena sy ny diplaomasia tandrefana, ankoatry ny fanivanana atao eto an-toerana, isan'ny lohahevitra iray miteraka hakiviana ho an'ireo mahery fo Toniziana maro.

iFikra Ho an'ny tandrefana mpihatsaravelatsihy izay nametraka ny hetsi-panoherana tany Iran ho matoam-baovao nandritry ny herinandro maro, niady ho amin'ny fahalalahana izao i #Tunisia efa ho roa herinandro#sidibouzid

Miarahaba(fr)ny gazety miteny Anglisy i Nawaat :

La presse anglo-saxonne – contrairement à la presse française – a été particulièrement intéressée par les émeutes sociales en Tunisie. Le modèle économique et politique tunisien est décortiqué avec vigueur.

Ny gazety miteny Anglisy – mifanohitra amin'ny gazety miteny Frantsay- dia tena liana tokoa amin'ny korontana sosialy any Tonizia. Nokirakiraina tamin'ny antsipiriany ny modely ara-toekarena Toniziana

Somary mitandrina ihany i Al Bab: mikasika ny maha-zava-dehibe ny haino aman-jery iraisampirenena nandritra ny zava-niseho tato ho ato:

Hatraiza anefa ny fandrakofam-baovaon'ny haino aman-jery iraisampirenena– na ny tsy fahampian'izany– no tena manan-danja? Mazava ho azy, tsara kosa raha fantatry ny olona eran-tany ny zava-miseho saingy ahoana anefa no hahazoana tombony amin'ny tolona miseho ato anatin'ny firenena? Ny tanjon'ity tolona ity dia tsy ny ho azo sary ao amin'ny New York Times; fa ny hanala an'i Ben Ali.

Raha mijery ny fandrakofam-baovao am-pitandremana mikasika ny krizy eo amin'ny haino aman-jery nentim-paharazana Frantsay sy ny fahanginan'ny governemantany, dia mampatsiahy antsika i André ao amina tsikera ao amin'ny Le Monde, fa i Tonizia dia firenena iray izay (fr):

…où de nombreuses entreprises françaises ont délocalisé leur production. Si au plan économique on trouve pire , au plan du respect des droits de l'homme, on ne peut pas en dire autant.A l'inverse de la Côte d'Ivoire, on entend beaucoup moins les défenseurs de la démocratie quand il s'agit de la Tunisie. Sous prétexte de barrer la route aux islamistes intégristes, on ferme les yeux sur toutes les mesures dignes plus d'une dictature que d'une démocratie.Politique du deux poids deux mesures.

…nahitàna Orinasa Frantsay maro izay nalefa any ivelany ny toeram-pamokarany. Raha ratsy be ny eo amin'nye sehatra ara-toekarena, tsy mifankaiza amin'izany ny lafiny zon'olombelona. Mifanohitra amin'ny krizy Ivoariana, tsy maheno loatra an'ireo mafana fo mpiaro zon'olombelona isika nony injay mitranga ny any Tonizia. Satria moa isika te hisoroka ny Silamo iringiriny eo amin'ny fahefana, dia mikipy isika eo amin'ireo fepetra izay mbola jadona kokoa noho ny hoe demokratika. Tena tranga mazava-na fitanilàna.

Mpitoraka bilaogy avy any Maraoka, Alzeria, sy Egypta no manaraka akaiky ny fandehan'ny tantara any Tonizia:

Boubled Chez nous #SidiBouzid c'est chaque jour et partout ,dans chaque recoin d'Algérie .

Aty aminay, dia #sidibouzid isan'andro eran'ny vaza-mototra aty Alzeria.

Milaza izao manaraka izao ny mpitoraka bilaogy Ismail, izay mipetraka any Frantsa(fr) :

Sidi Bouzid est le tragique témoignage, encore une fois, d’un ras-le-bol généralisé de la jeunesse des pays en voie de développement, plus particulièrement de la zone Nord-Afrique Moyen-Orient, le même désespoir, la même rage et les mêmes réponses répressives de la part des Gouvernements, ça c’est déjà passé en Iran, aujourd’hui c’est en Tunisie demain ça sera l’Algérie ou le Maroc.

I Sidi Bouzid no vavolombelona mampalahelo anankiray indray mikasika ny fahafenoan'ny kapoaky ny tanora any amin'ny firenena an-dalam-pandrosoana, indrindra any amin'ny faritra MENA (Afrika avaratra sy Afovoany-Atsinanana) izay tena tofoka tanteraka. Hakiviana mitovy ihany, ny haromontana mitovy ihany ary ny valinteny mandà hatrany avy amin'ny governemanta; toy ny tany Iran teo aloha teo mihitsy, no zava-misy any Tonizia amin'izao fotoana izao ary rahampitso ho anjaran'i Alzeria na Maraoka.

Manampy koa izy fa voasakana any Tonizia amin'izao fotoan izao ity lahatsoratra ity ka manasa ny olona mba hizara azy.

Afaka jerena eto ny fihetseham-po maro avy amin'ny mpitoraka bilaogy maneran-tany mikasika ny krizy Toniziana.