Chili: Adihevitra nateraky ny famoahan'ny fiangonana Katolika Siliana tolo-dalàna mikasika ny famotsoran-keloka

Ampahany amin'ny fankalazana ny faha roanjato taonan'ny repoblika,  ny famoahan'ny fiangonana katôlika Siliana  tolo-dalàna [es] mikasika ny tokony  hamelana ny helok'ireo olona sasany izay voaheloka nohon'ny fanitsakitsahana ny maha-olombelona . Hoy ny nambaran'i Eveka Goic momba izany,

Nuestra petición no anula ni contradice el imperio de la Ley y la Justicia, sino que lo supone y lo exige. Es decir, velando por el imperio de la justicia -nada más injusto que la impunidad- y salvaguardando el pleno imperio de los derechos humanos en materia de crímenes de lesa humanidad, creemos que se pueden dar pasos de clemencia, actuando en el marco del estado de Derecho, del ordenamiento constitucional y de los tratados internacionales vigentes

Ny fangatahanay dia sady tsy manafoana no tsy manohitra ny fanmanjakàna ny lalàna sy ny fahamarinana  fa vao maika aza mila sy mitaky izany. Ny tiana hambara dia izao, raha toa ka te hampanjaka ny fahamarinana isika –[dia] tsy misy tsy ara-drariny indrindra noho ny tsy fanomezana sazy– ary amin'izany fitandroana ny fitsipika feno mikasika ny zon’ olombelona  izany raha eo amin'ny sehatry ny heloka manitsakitsaka  ny maha-olombelona no jerena, dia mihevitra izahay fa tokony hanao dingana isika mankany amin'ny famindram-po, miaraka amin'ny fanarahana hatrany ny fitsipi-dalàna, ny lalàm-panorenana sy ny fifanarahana iraisam-pirenena izay manankery  ankehitriny.

Ny tolo-dàlana – nambara narahana adihevitra momba ny fanendrikendrehana an'i pretra Karadima ho nanao fanararaotana ara-nofo tao Santiago– dia nalefa tany amin'i Filoham-pirenena Piñera mba ho hadihadiany sy hakana ny  fankatoavany, ary niteraka adihevitra lehibe teo amin'ny sehatra politika izany. Indrindra indrindra moa eo amin'ny mety hisian'io famotsoran-keloka io ho an'ireo olona voaheloka tsy isalasalàna noho ny fanamavoana ny zon’ olombelona nandritry ny fotoana nisian'ny didy jadona nataon'i Augusto Pinochet.

Io famotsoran-keloka io dia efa fitaovana raikitra  nampiasain'ny fitsarana tao Chili hatry ny ela. Hoy ny praofesora Marcelo Brunet [es]:

(…) el indulto presidencial es un resabio absolutista propia de las monarquías soberanas, una institución propensa a la arbitrariedad y los abusos de poder, que no se justifica en el siglo XXI.

ny famotsoran-keloka omen'ny filoham-pirenena dia efa anisan'ny fanehoana fanangonam-pahefana hatrany amin'ny fitondram-panjaka , fanjakàna mirona mankany amin'ny didy jadona sy ny fanamparam-pahefana, izay tsy hay hazavaina amin'izao taonjato faha XXI izao.

Amin'ny ankapobeny, io soso-kevitra io dia neken'ny antoko politika sasany fotsiny ao amin'ny governemanta fampiraisam-pirenena [es].

Nanohitra tanteraka an'io tolo-dalàna io ny fikambanan'ny fianakavian'ireo gadra tsy hita. Hoy ny nambaran'i [es] Mireya García, filoha mpanampy ao amin'io fikambanana io:

La propuesta de la Iglesia no descarta sino que incluye, a pesar de que está señalado en forma bastante diplomática, pero cuando se habla de que hay que tener clemencia en crímenes en contra de la humanidad lo que se está diciendo es que los violadores de Derechos Humanos también son susceptibles de ser beneficiados con un indulto. Es una propuesta que claramente a nosotros nos provoca gran desazón.

Io tolo-dalàna avy amin'ny fiangonana io dia tsy nahilikilika akory fa vao mainka aza noraisina, satria efa nolazaina tamin'ny fomba diplômatika, nefa kosa raha miresaka famelana ny heloka izay manitsakitsaka ny maha-olombelona  isika dia  izany hoe mety hahazo famotsoran-keloka koa izany  ireo mpanamavo ny zon’ olombelona ireo. Hita mazava tsara izany fa miteraka alahelo goavana io tolo-dalàna io.

Tamin'ity herinandro ity, ny tontolon'ny blaogy Siliana dia namoaka lahatsoratra maromaro izay nahaliana tokoa mikasika indrindra io resaka io.  Manohitra io tolo-dalàna io i Rodrigo Mora ao amin'ny Blog de la República [es] , hoy izy manazava izany,

Sería inconveniente que Piñera sucumbiera a tamaño error de prudencia. El opinante y llanero solitario de los derechos humanos en la derecha podría cometer el peor de todos los errores: la vuelta de los fantasmas y la exhumación de varios cadáveres que ya parecían enterrados y que no estaban ni siquiera desaparecidos.

Tsy dia mety loatra ho an'i  Piñera ny fandeferana eo anatrehan'ny hadisoana lehibe vokatry ny tsy fahamailoana toy izao. Mety hahavita hadalàna faran'izay ratsy ireo mpiziriziry sy mifikitra irery amin'ny heviny mikasika ny zon’ olombelona avy amin'ny hery ankavanana : toy ny famerenana ny fanahin'ireo efa maty sy famadihana fatin'olona maromaro izay noheverina fa efa nalevina fa tsy nanjavona.

Nanoratra ho an'i El Quinto Pode [es] momba ny tsy fisian'ny fifandraisana eo amin'ny fankalazana ny faharoanjato taonan'ny firenena sy ny famindram-po ho an'ireo izay nahavita heloka bevava, i Héctor Salazar, mpahay lalàna momba ny zon'olombelona:

Es indudable que un indulto general, decretado por ley, importa un sacrificio importante de justicia, y ello, dentro de un cuadro de impunidad creciente, mas que pacificar, crispa la convivencia social, obteniéndose así lo contrario de lo que sea dice desear: paz y tranquilidad.

Tsy misy mampiahiahy mihitsy ny filazana fa ny famotsoran-keloka izay ambaran'ny lalàna dia midika fanaovana sorona ny fahamarinana, ary izany dia mampanjaka hatrany ny maha-tsimatimanota ireo meloka ka mampikorontana ny fiainam-piaraha-monina, raha ny tokony ho izy anefa dia  tokony hampanjaka ny filaminana  izany hoe ny mitranga izany dia ny mifanohitra amin'izay nolazana fa katsahna: filaminana sy ny fandriampahalemana.

Manohitra io tolo-dalàna avy amin'ny fiangonana io ihany koa ny mpitoraka blaogy Julio Suárez [es], hoy izy manao hoe,

En Chile, los autores de delitos de lesa humanidad no han sido todos detenidos y procesados y encarcelados. Y muchos que sí lo han sido, recibieron penas leves. ¿Y ahora, indultarlos? El argumento es que son viejos. Sí, son asesinos que se pusieron viejos, no son “viejitos buenos”. ¿Se imaginan, con este argumento del “viejito enfermo”, estar hoy soltando a Paul Shäefer, por indulto?

Ao  Chili, mbola tsy tapitra voasambotra sy voahenjika ary nampidirina am-ponja daholo ireo nahavanon-doza meloka nohon'ny fanimbazimbana ny mahaolombelona. Ary maro tamin'izy ireo no nahazo sazy maivana dia maivana. Ankehitriny, havela ve ny helok'izy ireo? Ny fanazavana azo dia ny hoe efa antitra izy ireo. Marina izany, mpamono olona  tratra antitra, fa tsy hoe  “olona tsara fanahy tratra antitra”. Mba saintsaino  anie e, raha ny momba ny fanazavana naroso hoe “lehilahy marary no sady antitra,” dia ho avotsotra izany i Paul Shaefer, nohon'ny famelan-keloka?

Ireo mpanohana an'io tolo-dalàna io dia ireo fikambanan'ny miaramila efa misotro ronono [es], izay niray feo tao anatin'ny fanambarana nataony fa,

Expresamos asimismo, nuestra esperanza en que el actual Presidente de Chile, ajeno a indebidas como ofensivas presiones de quienes, interesadamente, insisten en perpetuar la odiosidad y división entre los chilenos, adopte la más sabia y justa resolución en esta trascendente materia que afecta el alma nacional, primando en él su condición del estadista que nuestro país requiere para enfrentar unitariamente su tercera centuria

Manantena ihany koa izahay fa handray fanapahan-kevitra tsara sy marina amin'io sehatra manan-danja izay mihatra amin'ny fanahin'ny firenena io ny Filohan'i Chili amin'izao fotoana izao, ka ho ataony laharam-pahamehana amin'izany ny fanehoany ny toerany dia ny maha olona manam-pahefana azy, izany indrindra no tena ilain'ny firenena mba hiatrehana ny fidirana amin'ny zato taona fahatelo, mila manalavitra ny faneriterena izay  tsy ara-drariny avy amin'ireo tia tena mikasa ny hampanjàka ny fankahalana  sy ny fizarazaran'ny vahoaka siliana noho ny tombontsoany manokana ihany koa ny Filoham-pirenena ankehitriny.

Tamin'ny Alahady,  nilaza ny fanapahan-keviny farany momba io tolo-dalàna io, ny Filoha Sebastián Piñera,  hoy izy [es],

no es conveniente ni prudente, en los actuales tiempos y circunstancias, promover una nueva ley de indulto general.

sady tsy mety no tsy malina amin'izao fotoana iainatsika izao ny famoahana lalàna vaovao mikasika ny famelan-keloka  faobe.

Na izany aza, nanambara izy fa mety hampiasa ny fahafahany amin'ny mahafiloha azy izy  eo amin'ny famelan-keloka fa izany kosa dia ataony “am-pitandremana sy amin'ny fametrahana  fetrany” noho ny antony mahaolombelona, miaraka amin'ny fanavahana ireo olona voaheloka nohon’ ny heloka bevava vitany, tafiditra anatin'izany ny zon’ olombelona, ny asa fampihorohoroana, ny fanapariahana zava-mahadomelina, ny fanerena olona an-keriny eo amin'ny ara-nofo, famonoan'olona sy fanararaotana zazakely.  Notohanan'ny [es] antoko politika siliana maro samihafa io fanambaran'ny filoham-pirenena io. Nandalina momba izany i Carlos Moffat, tao amin'ny Blog de la República [es]:

Para una coalición que lleva muchos años haciendo de la seguridad ciudadana y de la puerta giratoria un tema de campaña política, un indulto general parecería una contradicción fundamental. Y para esa misma coalición, que debe – a pesar de mucho de sus miembros – demostrarle al país un compromiso más que retórico con la inviolabilidad de los derechos humanos, un indulto a los militares hubiera tenido un costo político significativo, sin ventajas aparentes.

Raha te haneho hatrany fiaraha-misalahy eo amin'ny fikasana ny fandriampahaleman'ny mponina sy ny fitadiavana varavarana fivoahana  efa taona maro  tamin'ny fotoanan'ny fampielezan-kevitra teo amin'ny sehatra politika isika  dia toa hita fa mifanohitra amin'ny foto-kevi-dehibe ny ‘famelan-keloka faobe’ . Ary mikasika io fiaraha-misalahy io ihany, na dia maro aza ireo mpikambana ao dia tokony hisy fifanarahana mazava tsara anjakan'ny marimaritra iraisana eo amin'ny firenena  momba ny fanajàna ny zon’ olombelona, ny famotsoran-keloka ho an'ireo [izay ao anatin'ny] tafika [ voarohirohy ho nanitsakitsaka ny zon’ olombelona] dia mety nisy fiantraikany lehibe  teo amin'ny sehatra ara-politika, izay tsy nahitana tombontsoa [mihitsy].

Sary anjorony tao amin'ny  Flickr an'i adri021 nampiasàna ny Creative Commons license.

Atombohy ny resaka

Mpanoratra, azafady Hiditra »

Torolalana

  • Miandry fanekena ny hevitra rehetra. Aza alefa in-droa ny hevitra.
  • iangaviana ianao haneho fifanajàna amin'ny hevitra rehetra. Tsy ekena ny hevitra feno fankahalàna, vetaveta, mamely olona manokana.