- Global Voices teny Malagasy - https://mg.globalvoices.org -

Karaiba: Jeritodika isam-paritra 2009

Sokajy: Amerika Avaratra, Amerika Latina, Karaiba, Barbady, Bermuda, Etazonia, Goadelopa, Goiana, Haiti, Jamaika, Kiobà, Martinika, Pôrtô Rikô (Etazonia), St. Vincent & the Grenadines, Suriname, Trinite sy Tobago, Fahalalahàna miteny, Fahasalamàna, Fanoherana, Fifandraisana iraisam-pirenena, Fifidianana, Fifindràmonina, Fitantanam-pitondrana, Hafanàm-po nomerika, Haisoratra, Hevitra, Lalàna, Media sy Fanoratan-gazety, Mozika, Politika, Teknolojia, Toekarena sy Fandraharahàna, Tontolo_iainana, Vehivavy sy Miralenta, Zavakanto & Kolontsaina, Zon'olombelona

Amin'izao fankalazan'ny Global Voices ny faha-dimy taonany izao [1], dia izao no fotoana hanararaotina hanazavàna ny antony anaovantsika izay ataontsika [2] sy izay fiovana vitan'ny asantsika [3].  Araka ny namintinan'ny mpiara-miasa amiko Jillian York [4] azy hoe, “Mampiely tantara isika. Mampiely teny.”  Miezaka ny ho amin'izany tokoa izahay noho ireo olona marobe miketrika amin'ny fanaovana ity tetik'asa hanana ny mahaizy azy ary mihoatra noho izany aza. Ny sasany [5] amin'ireo olona mahafinatrtra [6] ireo dia ao amin'ny ekipa Karaiba [7], ary ao anatin'ny fisaintsainana no hanaovanay jeritodika amin'ireo lahatsoratra tena nahaliana/manan-danja/nampisokatra ny maso taty an-toerana tamin'ny taona  2009…

Fanoherana

Azo heverina ho taonan'ny fihetsiketsehana ara-sosialy izy iny. Miainga amin'ny fanehoana firaisan-kina niaraka tamin'ny vahoakan'i Gaza [8] izay nijaly tamin'ireo fidarohana baomba [9] ka hatrany amin'ny fanandratam-peo hijerena azy ireo manokana [10] “manohitra ireo karazana fihoara-pahefana rehetra”, Nametraka marika tamin'ireo tontolon'ny blaogy any amin'ny faritra i Guadeloupe sy ireo faritra frantsay any ampitan-dranomasina. Nanandra-peo ihany koa ireo mpitoraka blaogy Haisiana teo amin'ny fifanandrinana ara-politika [11], raha [12] niaina [13] hetsika fanoherana [14] tany amin'izy ireo manokana kosa [15] Porto Rico [16] sy [17] Bermuda [18] .

Ny Toe-karena

Tsy maintsy ho nisy fiatraikan'ny tany Karaiba ny krizy ara-bola maneran-tany. Ireo mpitoraka blaogy avy any Trinite sy Tobago [19], Guyanne [20], sy ny hafa [21] tany an-toerana [22] dia nangotrakotraka taorian'ny famborahana ny fitantanam-bola ratsy dia ratsy. Nanan-ko lazaina betsaka tokoa [23] ireo mpitoraka blaogy momba ireovokatra ara-toekarena [24] nateraky ny Fivoriam-be faha-dimy an'ny Amerika [25], notontosaina tamin'ny fiandohan'ity taona ity tany Trinite sy Tobago.

Fahasalamana

Ny tantara ara-pahasalamàna lehibe indrindra tamin'ty taona ity [26] dia tsy isalasalana fa ny fahatongavan'ny tsimok'aretina H1N1 [27].

Heloka sy Sazy

Be ny raharaha nandalo tany amin'ny fitsarana tany amin'ny faritra maro tany Karaiba tamin'iny taona iny: Guadeloupe [28], Barbades [29], ary indrindra nandritra ny tantara nampangitakitaka iray, Guyanne [30]. Toa nisondrotra be ihany koa ny tahan'ny  Herisetra mahery vaika [31] tany amina nosy maro – ao anatin'izany ny fanararaotana ao an-tokatrano sy ny herisetra atao amin'ny vehivavy [32] – ary mpitoraka blaogy Indiana Tandrefana maro no nampiasa zava-nitranga teo an'ilay mpanakanto Barbadiana malaza Rihanna sy ny sipany tamin'izany fotoana, Chris Brown, mba hampitàna hafatra momba io olana io [33].

Fahalalahana

Ny fahalalahana manao gazety [34] (na ny tsy fahampian'izany) dia mbola foto-dresaka nalaza indray ho an'ny tafatafam-paritra tamin'ity taona ity, toy ny sivana sy ny fahalahana maneho hevitra. [35] Ny tantara mety mampiseho tsara ny loza misy eo amin'ny fanehoana ny hevitry ny tena any amin'ny faritra sasany dia ny fisamborana an'ilay mpitoraka blaogy Kiobana  Yoani Sanchez (niaraka tamin'ny mpiara-miasa aminy roa) noho ny nandehanan'izy ireo tany amin'ny diabe manohitra herisetra [36] tany La Havanne.

Ny Tontolo Iainana

Ho fankalazàna ny Blog Action Day 2009 [37], nanampy ny feon'izy ireo tamin'ny dinidinika maneran-tany momba ny fiovaovan'ny toetr'andro [38] ireo mpitoraka blaogy Antillais, raha tany Guadeloupe kosa, nanahirana ny tsirairay ny momba ny fahazoan-drano [39].

Fanatanjahan-tena

Nitondra hafaliana sy fankalazana tamin'ireo mpakafy fanatanjahan-tena any an-toerana ny Fifaninanana iraisam-pirenena IAAF, noho ny fahaizan'ny Usain Bolt [40] an'ny Jamaika nampiavaka azy sy “atleta” Antillais hafa [41].

Mazava ho azy fa nisy ireo tantara mahavariana hafa izay notaterina: ny fandraràna ny hira vetaveta any Jamaika [42], ny fialàn'ilay “Prix Nobel” Derek Walcott tsy hirotsaka [43] ho an'ilay toerana  Profesoran'ny Tononkalo any Oxford [44] izay hifandrombahana, Ny fanaovam-beloma farany an'Itompokolahy Fr. Jean-Juste [45] tany Haiti . Nanaraka ny làlan'ny Caraibe [46] izahay, nanamboatra tambajotra ho an'ny zava-kanto tamin'ny aterineto [47],  ary nandray anjara tamin'ny Fampisehoana ho an'ny Fandriampahalemana [48] tany Cuba. Ary tsy andrinay izay hahitàna izay ho entin'ny taona 2010. Arahabaina natratra ny taona!