- Global Voices teny Malagasy - https://mg.globalvoices.org -

Madagasikara tamin'iny taona iny – Fizarana fahatelo -

Sokajy: Madagasikara, Ady & Fifandirana, Fahalalahàna miteny, Fampandrosoana, Fanoherana, Fifidianana, Fitantanam-pitondrana, Hafanàm-po nomerika, Politika, Tontolo_iainana, Voina

Teo alohaloha teo moa i Lova Rakotomalala no nanoratra ho antsika ny Madagasikara nandritra ireo volana niatombohan'ny taona 2009 [1] izay tonga hatrany amin'ny fanonganam-panjakana nataon'i Andry Rajoelina, Ben'ny tanànan’ Antananarivo teo aloha, ka nahatafakatra azy ho eo amin'ny fitondrana. Narahin'i Mialy tamin'ny volana vitsivitsy manaraka [2] ny fitantarana, izay mbola nahitana hetsi-panoherana, ny ankivy natao tamin-dRajoelina tao amin'ny Firenena Mikambana, ny tanjaky ny median'ny olom-pirenena Malagasy an-tserasera, ary ny nielezan'ilay fako shimika. Eto indray isika dia hiara-mitopy maso aminy amin'ireo zava-nisy nanamarika ny volana farany.

Desambra 2009

Fihaonana tany Maputo sy ny nanendrena Praiminisitra hafa sahady

Ny filoha teo aloha Ravalomanana, Ratsiraka ary Zafy ihany no namaly ny fanasana nataon'ny filoha Mozambikana (teo aloha) Joachim Chissano [3] ka nanatrika ny dingana manaraka hifampizara fahefana. Vita hatramin'ny antsipiriany ny fizarana ny andraikitra ambony sy ny minisitera. Tsy nanaiky hanatrika ilay fihaonana Rajoelina ary nambarany ho “mpanongam-panjakana” ireo avy amin'ny antoko mpanohitra tato afara. Ary dia nosakanany ny fiverenan'izy ireo tsy hodiany an-tanindrazana. Tafahitsoka tao Maputo aloha ry zareo, dia tany Johannesburg ihany koa avy eo. Hanoloana ny fifanarahana ary dia nanambara ny hanatontosana ny fifidianana solombavam-bahoaka amin'ny 20 marsa 2010 Rajoelina araka izay notaterin'ny Voice of America [4]:

“Madagascar's leader Andry Rajoelina has called for parliamentary elections after rejecting negotiations aimed at ending the crisis caused by his military-backed take-over of the country earlier this year.

The head of Madagascar's transitional authority, Andry Rajoelina, announced on national television that elections would be held on March 20 for a new parliament which would choose the next prime minister and draft a new constitution.”

Niantso ny hanatontosana fifidianana parlemantera ny Filohan'i Madagasikara rehefa nitsipaka ny fifanarahana nikendrena hamaranana ny krizy vokatry ny fandrombaham-pahefana nataon'ny miaramilany tamin'ny fiandohan'ity taona ity.Nambaran'ny filohan'ny Fahefana Tetezamitan'i Madagasikara, Andry Rajoelina, tao amin'ny televizionam-panjakana fa hotontosaina amin'ny 20 marsa ny fifidianana parlemantera vaovao izay hifidy ny praiminisitra sy handrafitra ny Lalampanorenana vaovao.

Nandritra izany fotoana izany dia nesorina tamin'ny toerany ny Praiministry ny marimaritra iraisana tamin'ny volana oktobra, ka nosoloana an'i Cecile Manorohanta, minisitry ny fiarovana tamin'ny andron-d Ravalomanana, ary Praiminisitra vehivavy teto Madagasikara voalohany. Tsy tafapetraka ela anefa ravehivavy fa nosoloin-dRajoelina manamboninahitra miaramila izy andro iray taorian'ny nanendrena azy. Ny Kolonely Vital Albert Camille moa no Praiminisitr'i Madagasikara amin'izao fotoana izao. Hoy ny BBC [5]:

“The consensus Prime Minister, Eugene Mangalaza, was sacked by Mr Rajoelina on Friday and replaced by Col Vital Albert Camille. Mr Mangalaza's sacking came just a day after Mr Rajoelina called a parliamentary election for 20 March 2010.

But local observers, quoted by Reuters, have expressed concerns that an election organised unilaterally by a military-led government will lack credibility. “

Noroahin'Atoa Rajoelina tamin'ny Zoma ny Praiminisitry ny marimaritra iraisana, Eugene Mangalaza, ary nosoloina ny Kolonely Vital Albert Camille. Ny ampitson'ny niantsoan'Atoa Rajoelina hanaovana ny fifidianana solombvamaboaka amin'ny 20 marsa 2010 no nanesorany an'i Mangalaza.

Saingy ny mpanara-baovao eto an-toerana, nasongadin'ny Reuters, no nanamarika fa tsy hahazo ny fitokisan'ny olona izany fifidianana tontosain'ny fitondrana ambany saokan'ny miaramila izany.

Tamin'ny 22 Desambra, dia mbola voaporiporitra indray ny mpanao fihetsiketsehana tao an-drenivohitra.

Avy eo dia nisy nikotrika fikomiana saingy nandamoka izany. Namoaka ny fanambrana navoakan'ireo manamboninahitra lefitra ny Mydago.com [6]. Naka ny sarin'ny toby nisy izany fikomiana izany i Avylavitra [7].[naotin'ny mpandika teny: sarin'ny hetsika teny Tsimbazaza io araka ny fahalalako azy]
Mutiny in Antananarivo Barracks

Jentilisa [8]mieritreritra fa sarintsariny fotsiny ilay fikomiana lazainy ka fikomiana sandoka.

“Nandalo teny aho, tanaty fiarakaretsaka, ny alahady hariva ary gaga raha nahatsikaritra fa tsy nahita na dia vata-miaramila iray aza niambina ny vavahadin'ireo toby rehetra teny sy ny vavahadin'ny biraon'ny minisiteran'ny Fiarovana. Mpijerijery hatrany ny zavamisy ny tena, noho izany, efa niahiahy zavatra hafahafa sahady aho raha nanana io tsikaritra io. Amin'ny fotoanan'ny hotakotaka indray ve vao tsy misy miambina ny toby? Na misy fandrika mivelatra eo na efa misy fifanarahana miafina eo amin'ny samy miaramila indrindra fa eo amin'ny lohandohan'ireto miaramila ireto. Efa nisy fanomezantoky eo amin'ny fifanarahana hatao sahady angamba hoe ataovy amin'izay ny iraka nampanaovina anareo fa navelanay malalaka ny toerana hanaovanareo azy!
Tsy tena gaga loatra aho ny maraina raha nandre fa nisy fikomiana nataona vatamiaramila notarihina manamboninahitra lefitra tamin'ny toby iray tetsy Ampahibe ity. Vao maika moa tsy gaga mihitsy aho raha nandre fa voafehy vetivety ihany ilay
fikomiana sady nanaiky hosamborina mora foana ilay mpitarika ity fikomiana sandoka ity. Dia efa fandre sy mahazatra ihany koa raha malaza avy hatrany fa nahitana volabe teny an-toerana ary nanaiky avy hatrany ireo mpandray anjara fa nandray vola tamin'ny fanaovana ity fikomiana ity. Dia nisy koa ny solombavam-bahoaka notondroina no nanome ny vola hanaovana ilay hetsika. Hita avy hatrany fa fihetsiketsehana fotsiny no betsaka ary misy ny fandrihana”.

Noesorina tamin'ny AGOA [9] i Madagasikara

Ao amin'ny lahatsoratra mitondra ny lohateny raha atao teny malagasy hoe “Filazana manjò AGOA” no manoratra i Ndimby [10]:

“Pour 2010, sortie par la petite porte donc pour trois pays : la Guinée de Moussa Dadis Camara ; le Niger de Mamadou Tandja ; Madagascar d'Andry Rajoelina. Au niveau des chiffres de l’AGOA en 2008, les Etats-Unis avaient importé pour 324 millions USD de Madagascar, 106 millions USD de la Guinée et 44 millions USD du Niger. “

“Ho an'ny taona 2010, fivoahana amin-kenatra ho an'ny firenena telo : Guinée misy an'i Moussa Dadis Camara, Niger entin'i Mamadou Tandja, Madagasikara tarihin'i Andry Rajoelina. Raha jerena ny antontan'isan'ny AGOA nandritra ny 2008, dia nanafatra entana mitentina 324 tapitrisa dolara avy eto Madagasikara, 106 tapitrisa dolara avy any Guinée ary 44 tapitrisa dolara avy any Niger i Etazonia. “

Nanao hetsika niangavy ny fitondram-panjakana Amerikana ny mpi-Twit [11] mba ho avotana i Madagasikara. Moa ve mety ny manafay ny olo-tsotra izay miasa amin'ny orinasa miankina amin'ny AGOA ary very asa, raha tapaka ny AGOA noho ny fihetsika tsy mifanaraka amin'ny demaokrasia nataon'nympitondra azy?

Amin'io lahatsoratra io ihany no nanontany i Ndimby [12] :

“Les 100.000 employés des entreprises franches avaient les moyens de peser dans la balance : pourquoi ne sont-ils pas sortis dans la rue pour manifester de manière visible ? Car 100.000 personnes et leurs familles qui protestent pour protéger leurs emplois, c’est quand même plus noble et plus crédible que 5.000 à 10.000 pelés et tondus sur une place publique, qui se prétendent « peuple malgache »”.

“Afaka nanindry ila ny mizana (nanehony lanjany) ihany izany mpiasa 100 000 izany: Nahoana moa ry zareo no tsy nidina an-dalambe hihetsiketsika ho hita maso? fa mba mihaja kokoa no sady azo inoana kokoa anie izany olona 100 000 miaraka amin'ny fianakaviany miaro ny asany izany rah aoharina amin'ny 5 000 na 10 000 eny an-kianja, izay milaza tena ho “Vahoaka Malagasy”. “

Achille52 [13] naneso ny filazana fa hosoloan'ny teknolojia vaovao ny AGOA :

“Maintenant que l’AGOA est parti sous d’autres cieux, on se demande que faire de ces milliers de chomeurs qui vont affluer
dans les mois à venir. Mais faut pas s’inquiéter ! La HAT a trouvé Ze Solution… Les nouvelles technologies !! Je ne voudrais
pas toujours jouer l’oiseau de malheur, mais cette idée est digne d’un conte de fée. En premier messieurs, il faudrait
essayer de réduire la fracture numérique pour que tout le monde puisse se connecter…et travailler le cas échéant. Ensuite, il faut des formations sérieuses, et non pas ces centres à la con où l’on apprend juste à utiliser le clavier. “

“Efa lasa any an-toeran-kafa moa izao ny AGOA, dia manontany ihany ny tena amin'izay hanaovana ireo tsy an'asa anarivony afaka volana vitsivitsy. Saingy aza manahy!Nahita vahaolana ny FAT… ny teknolojia vaovao!! Tsy te-ho ilay vorona milaza loza aho, fa tena miendrika anganongano kosa izany hevitra izany. Voalohany, ezaho ho akelezina kokoa aloha andriamatoa isany ny elanelana ara-nomerika mba ho afaka miserasera avokoa ny rehetra… ary mety ho afa-miasa amin'izany. Avy eo dia mila fanofanana matotra maro izany, fa tsy ho tahaka ireny ivotoerana tsy misy dikany hianarana vatamarobokotra fotsiny.”

Nanana fijery hafa kosa i Avylavitra [14], nitsikera ny fifanarahana iraisam-pirenena sy ny fikambanana izay tonga hamatopatotra [hevitr'i Ismael Razafinarivo avy amin'ny radio Antsiva]:

“Nosoniavina ity AGOA ity, hay izy ity rehefa taty aoriana, lasa fitaovana anankiray hanaovana “pression politique” avy
amin’ilay tany matanjaka mifanaraka amin’ny tena.”[…]
“Tsy misy nifampieràna fa tonga dia mambran’ny SADC isika, hay ity SADC ity aty aoriana: “handefa miaramila izahay e”,
“hanaovanay ’sanction’ ianareo e”, “hanaovanay ohatran’izao ianareo”.[…]
Mazava izany ny politikan’ny firenena matanjaka e, ny fanjakàna izay tohanany ny azy no problemany fa tsy ilay vahoaka
mahantra ao amin’izany firenena izany. Resaka fotsiny ity ilay hoe: “lutte contre la pauvreté” e, tena izany dia hypocrisie
internationale, fihatsarambelatsihy eo amin’ny sehatra iraisam-pirenena. Anisany ity resaka droits de l’homme ity, izay
champion amin’ny fiarovana an’izany ny Amerikana. Ary maro amin’ny organismes international no miady amin’ny firenen-dehibe amin’ity fanaovana embargo ity, satria ny fanaovana embargo dia midika ho misy ampahan’olona maro “victimes”, lasibatra noho izany embargo izany. Noho ny inona. Noho ny caprice politique, ny hoe “tsy mety aminay ity fa ity no mety aminay“, dia ny firenena manontolo no atao takalon’aina ao anatin’izany.[…]
Tena Andry Rajoelina ve no problème? Ratsiraka ve? Ravalomanana ve? Zafy Albert ve no problème eto amin’ny firenena? Sao dia mba tsara jerena tanteraka mihitsy hoe fa inona marina no tena véritable combat atrehantsika eto Madagasikara amin’izao fotoana izao?”

Nisy vaovao nampalahelo hafa ihany koa. Nindaosin'ny fahafatesana i Jacques Sylla. Jacques Sylla, mpandova fianakaviana nanana ny lazany teo amin'ny sehatry ny politika, dia efa Praiminisitra nandritra ny fitondran'i Marc Ravalomanana, ary lehibena ankolafy nifampiraharaha nandritra ny krizy. Nifindra ho anisan'ny mpanohana an'i Rajoelina izy ay eo ary hita niaraka tamin'i Rajoelina [15] nitaky ny fialan-d Ravalomanana.

Henjana dia henjana ny nitsaran'ny hafa azy, fa ny hevitra mba voalanjalanja dia voasolontenan'i Ndimby [16], izay nihevitra fa azo itarafana ny fahasarotan'ny politika Malagasy indrindra ny momba an'i Sylla.

“Jacques Sylla était foncièrement un homme du centre, et les hommes du centre peuvent être aussi bien considérés comme des médiateurs qui rééquilibrent la balance lorsque le moment le nécessite, que critiqués par les radicaux comme étant des opportunistes prêts à manger à tous les rateliers.
Durant l’essentiel de sa carrière, Jacques Sylla aura démontré qu’il n’était pas un simple beni oui oui. Cela fut
particulièrement visible lorsqu’il était Premier Ministre de Marc Ravalomanana, et lorsqu’il ne le fut plus, par contraste
des situations et du comportement de l’exécutif. Élu Président de l’Assemblée, il prouva également qu’il n’entendait
nullement encourager cette institution à être un organe godillot, quitte à être incompris.
[…]
C’est pourtant le même homme qui en 2002, prit d’assaut le palais de Mahazoarivo malgré la signature des accords de Dakar et organisa des milices que l’on appelait pudiquement « réservistes”.

“Mivandravandra ho olon'ny elatra afovoany i Jacques Sylla, ary ny olona avy ao amin'ny elatra afovoany dia ambara matetika ho mpanelanelana izay afaka mampifandanja ny raharaha amin'ny fotoana mahamety izany, na tsikerain'ireo mpanao politika amin'ny fo ho mpanararaotra vonona hihinana any amin'izay hahitany (haza).
Nandritra ny fotoana niasany no nanaporofoany fa mpanaikinaiky befahatany i Jacques Sylla. Voamarika manokana izany fony izy praiminisitr'i Marc Ravalomanana, sy rehefa tsy izany intsony izy, izay mifangarika amin'ny fanaon'ny mpitondra mpanatanteraka. Voafidy ho filohan'ny Antenimiera, noporofoiny ihany koa fa tsy nanaiky ny hanaovana io rafitra io ho tahaka ny tsinontsinona izy, na dia mety ho tsy azon'ny hafa aza izay nataony.
[…]
Nefa dia io indrindra ilay olona, nanafika ny Lapan'i Mahazoarivo na dia efa nisy aza ny soniam-pifanarahana vita tany Dakar, sy nanangana milisy nantsoina tamin'ny fomba mihaja hoe “reservistes” [zana-dambo] “

Fiononana bitika ihany ao anatin'izao fandrakofan'ny vaovao ratsy izay lazainy mazava amin'ny “annus horribilis” (Mbola i Ndimby ihany [17]) izao ity: Nahombiazana ny fanakanana ny fanondranana ny andramena avy amin'ny faritra arovana Malagasy saingy norobaina ihany noho ny hetsika iraisam-pirenena natao.
Efa hatramin'ny volana Marsa 2009, no nisy nitatitra [18] ny mombaizao fandrobana izao :

“Armed gangs are logging rosewood and other valuable hardwoods from Marojejy and Masoala parks in Madagascar following abandonment of posts by rangers in the midst of the island nation's political crisis, reports marojejy.com and local sources. “

Andian-jiolahy mitam-piadiana no mitrandraka ny andramena sy ireo hazoala hafa lafovidy avy ao amin'ny valanjavaboarin'i Marojejy sy Masoala eto Madagasikara tohin'ny fandaozan'ny bebaoty ny asany mandritra ny fiajadian'ny krizy ara-politika manjò ny firenena, hoy ny tatitry ny marojejy.com sy ny loharanom-baovao hafa avy eto an-toerana.

Voarindra an-dahatsary ao amin'ny youtube moa ny fandripahana ny Hazoalan'i madagasikara. Ary mitondra ny lohateny hoe Madagascar Rainforest Massacre (fandripahana ny Hazoalan'i madagasikara) [19]

Saingy voasakana kosa ity fanondranana iray ity [20]:

“The shipment, which would have been transported by Delmas, a French shipping company, had been scheduled for December 21st or 22nd out of the port of Vohemar.”

Tokony ho tamin'ny 21 na 22 desambra no niala tao amin'ny seranan'i Vohemar ity fanondranana [andramena] ataon'ny orinasam-pitaterana an-dranomasina frantsay Delmas ity

Raha tohizana amin'ny vaovao tsara ara-tontolo iainana kosa dia eo ny fandraisana anjaran'i Patrick [21], avy amin'ny FOKO, tamin'ny alalan'ny lahatsary ny fivorian'ny COP15 sy ny fanentanana mahavelom-bolo nataona ONG avy eto an-toerana iray antsoina hoe Jade.
cop15tamatave

Vakio ny Tamberin'ny Madagasikara tamin'iny taona iny. Jereo ny Fizarana voalohany [1] sy ny Fizarana faharoa [2] amin'ity andian-dahatsoratra mizara telo ity.

Mialy Andriamananjara [22]