Tsy ialam-pahasarotana ny fiainan'ny olona manan-kilema sy maleny any amin'ny Repoblika Demaokratikan'i Kôngô. Maro ny fahasahiranana atrehin'ny kilemaina noho ny fahabangan'ny fanohanan'ny fanjakana sy ny fahavitsian'ny asa.
Miezaka ny mitatitra matetika ny fiainan'ny kilemaina sy ny malemy ao amin'ny fienena misy azy ny mpanao gazety kôngôley sady miandraikitra ny Congoblog “Ba Leki” Atoa Cédric Kalonji, tsy noho ny fanamby atrehin'izy ireo ihany fa hanasongadinana ihany koa ny fikirizana sy ny fandraisana andraikitra ataon'izy ireo miatrika ny fahasahiranana.
Taterin'ny Congoblog tahatahaka izao ny mombamomba an'i Mariam Mapoyi, vehivavy malemy avy ao Lubanga:
“Je fais tout ce que je peux pour assurer le minimum pour mes enfants mais ce n’est pas évident … Je me lève tous les matins vers 6 heures et je prends la pirogue pour traverser de ce côté (rive droite du fleuve) pour mendier auprès de commerçants, hommes d’affaires ou autres autorités politiques. Mes enfants m’accompagnent parce qu’ils doivent pousser mon vélo et manger avec moi ce qu’on me donne”
Nampian'ny Congoblog ny fitantarany :
Ce que cette dame ne dit pas, c’est qu’aucun de ses trois enfants ne va à l’école. Ils ne savent ni lire ni écrire. Elle a bien conscience du fait qu’un avenir sombre les attend mais elle sait aussi qu’elle n’a aucune marge de manœuvre dans ce pays où les parents doivent payer les études de leurs enfants, l’état ayant démissionné de cette charge depuis des décennies. Et pourtant, les textes de la Constitution de notre chère république stipulent que l’école primaire est gratuite et obligatoire.
Na izany aza dia tsy very fanantenana i Mariam sy ireo mitovitovy fahavoazana aminy, ka miditra dingana hialana amin'ny ranomodin'ny fangatahana izy ireo mba hahazaka tena. Nisoratra anarana tao amina tobim-panofanana iray izy hianatra hanjaitra. Mbola mangataka izy mandritra ny fotoana ianarany saingy manatena fa hahay hampiasa milina fanjairana izy rehefa vita avokoa ny lesona ianarana, dia hahavita tena ka mety hanana ambim-bava aza handefasana ny zanany hianatra.
Amina firenena voafetra moa ny tolotr'asa farafahatsarany, -ary tsy manery ny hidirana amina birao na sampan-draharaham-panjakana ny lalàna, izay mampihena ny fahafahan'ny olona tahaka an'i Mariam manao zavatra,- dia ny mianatra manjaitra na manao asa-tanana hafa no fomba ataon'ny kilemaina Kôngôley manana fahaleovantena tsy mandalo amin'ny fitseran'ny hafa.
Vao tsy ela akory izay tamin'ity taona ity no namoahan'ny ITNewsAfrica ny antsipirian'ny fahombiazana azon'ny vondrona vehivavy kilemaina nanangana fandraharahana misahana ny zavakanto sy asatanana, izay nantsoiny hoe Asatanana Shona.
Najoro tao Goma niaraka tamin'ny fanampian'ilay Amerikana Dawn Hurley ny Asatanana Shona, ary hatramin'izay dia nitombo sy nihanitombina ny fidiram-bolan'ireo vehivavy tao anatiny.
Namorona sy nivarotra tamin'ny alalan'ny vohikalany karazan'akanjo, poketra, harona ary kanonkanona nataon-tanana ireto vehivavy ireto. Nahita fahombiazana avy hatrany tany USA, fa nahavarotra vokatra nihoatra ny 100 tamin'ny alalan'ny ebay fotsiny, ny vokatr'izy ireo izay aoka holazana fa lasan-dry zareo manontolo ny tombom-barotra avy amin'izany. Izao fahombiazana izao no ohatra mivaingana amin'ny vokatsoa azo avy amin'ny aterineto mampifandray miantana ny kaontinanta samihafa.
Taona vitsivitsy izay dia maro ny ezaka fananganana toeram-panofanana sy fanabeazana tahatahaka ny an'i Asatanana Shona izao. Tamin'ny volana Aogositra 2008, no nananganana toeram-panofanana voalohany ho an'ny moana marenina, nantsoina hoe Espoir des sourds (Fanantenan'ny marenina) tany Kisangani. Nanome fanofanana fanjairana sy fandrafetana ho an'ny moana marenina monina any Kisangani ny toeram-panofanana, ary nampidiriny ho ao anatin'ny taranja ianarana ihany koa ny fampiasana solosaina (mpanoabaiko).
Manome fitaovana ho an'izay manantalenta moa ny toeram-panofanana tahaka itony mba hahafahan'izy ireny ho tafiditra tsara ao anatin'ny fiaraha-monina. Ary izany dia mba tsy hijerena azy ireo ho vesatra, mpitranga matetika, araka izay voalazan'i Ernst Mukuli, mitatitra ao amin'ny Syfia-Grands-Lacs,
le regard de la société change depuis qu'ils apprennent un métier.
Voatatitra fa nanao izay tratran'ny ainy tamin'ny fampiasana aterineto tany amin'ny cybercafé tany Kisangany tokoa ny mpianatra ao amin'ny Espoir des sourds hahafahany mifandray amin'ny fikambanan'ny moana marenina sy ireo moana marenina hafa ary ireo fikambanana mpanohana manerana ny tany.
Tamin'ny volana marsa 2009 dia nahazo vola manakaiky ny £500 000 ny Handicap International UK hananganana tetikasam-panabeazana any RDC. Telo taona no hampiasana ity tetikasa ity hampidirana ireo ankizy manan-kilema any amin'ny fanabeazana fototra. Atao amin'ny alalan'ny fampidirana ireo ankizy manan-kilema any amin'ny sekolim-panjakana sy fampiofanana ny mpampianatra ny fomba vaovao mifandraika amin'ny fampianarana ireo ankizy manan-kilema ireo. Ny tanjon'ny Handicap International UK koa dia ny hampidirana politikam-pampianarana telo vaovao mifandraika amin'ny zon'ny ankizy manan-kilema any amin'ny minisiteran'ny fampianarana.
Ankoatra ny fanohizana ny fampianarana sy ny fampiofanana, dia maro amin'ny manan-kilema Kôngôley no mahita fomba fitadiavam-bola tsy miankina amin'ny fangatahana.
Hatramin'ny taona 1970 moa dia tsy mandoa hetra ny manan-kilema any RDC. Io no mahatonga ireo kilemaina Kôngôley mitady fomba marosamihafa amin'ny fampiasana ny seza misy kodiarana fitondrany. Congoblog no mitatitra :
Leur activité consiste à prendre sur leurs chaises roulantes des marchandises (farine, huile, poissons ou viande) et de les faire traverser de part et d’autre. Les commerçants privilégient les handicapés pour faire traverser leurs marchandises parce que ces derniers ne paient pas de taxes. Leurs effets ne sont pas fouillés et ils n’ont besoin d’aucun document pour traverser la frontière.
Kely kokoa noho izay tokony aloany no omen'ny mpivarotra amin'ny fitondran'ny kilemaina ny entany, ary dia afa-miasa malalaka, sady mahazo karama azoazo ihany ry zareo amin'izany.
Nanampy i Congoblog:
Manque à gagner pour le trésor public mais moyen de survie pour les handicapés qui trouvent dans cette activité les revenus leur permettant de subvenir à leur besoins. « Nous préférons venir travailler ici plutôt que d’aller passer nos journées à quémander en ville », lâche fièrement Patrick. Ses compères et lui-même ont bien compris qu’il valait mieux se débrouiller, plutôt que d’attendre un hypothétique redressement de la situation politique et économique du pays.
Ireo mirahalahy zokiny indrindra ao amin'ny tarika kôngôley manan-kilema mpihira avy ao Kinshasa Staff Benda Bilili, moa dia nifanena tamin'ny alalan'itony fampitana entana mampitohy an'i Kinshasa sy Brazzaville itony.
Nasongadin'ny bolongan-kira avy ao Marseille KoToNTeeJ moa ny votoatin-kiran'izy ireo:
Coco Ngambali, l’auteur principal du groupe et champion de bras de fer, explique qu’à travers leurs chansons, ils jouent le rôle de journalistes, parlent à ceux qui vivent et dorment dans la rue sur des cartons.
Mamerin-kira any amin'ny zaridaina fijerena biby any Kinshasa ny Staff Benda Bilili ary mihira any amin'ny bars sy toeram-pihaonan'ny vazaha any, manana ny letan'ny “success story” na tantaram-pahombiazana tokoa ny ataon'izy ireo. Voadingan'izy ireo avokoa ny karazan-tsakasakana rehetra ary mitarika amin'ny filaharana ao amin'ny World Music Chart any Eoropa amin'izao fotoana izao. Nanao soniam-piaraha-miasa amin'ny Crammed Discs moa ny Staff Benda Bilili ary miomana ny hitety an'i Eoropa.
Raha porofon'ny fiasana mafy sy fiasana tsara ary ny fahavononana moa ny fahombiazan'ny Asatanana Shona sy ny Staff Benda Bilili, dia nanam-bintana ihany koa ny famoronana nataon'izy ireo. Tsy tokony hohadinoina fa na dia eo aza ny ezaka dia hatrehina hatrany ny kilema sy ny fiainana sarotra.
Araka ny fanamarihan'i Congoblog:
Si déjà la vie est dure pour les personnes valides, pas besoin de s’interroger longtemps sur le sort de ceux qui vivent avec un handicap. Et bien sûr, on ne peut rien demander à l’état, absent, démissionnaire et irresponsable.