- Global Voices teny Malagasy - https://mg.globalvoices.org -

Taiwan: Boky, mpanoratra ary ampahan-tsary

Sokajy: Taiwan (ROC), Haisoratra, Media sy Fanoratan-gazety, Zavakanto & Kolontsaina

Isaky ny alahady ao amin’ny gazety China Times (中國時報) any Taiwan, betsaka ny mpamaky miandry ny pejy roa manome tatitra fohy momba ny boky. Isaky ny faran’ny taona, ireo tonian-dahatsoratra dia milaza ireo nofinidiny ho  “Bokin’ny taona” (開卷好書獎), ny boky sinoa tsara indrindra navoaka tany Taiwan tamin’iny taona iny. Nanomboka tamin’ny 2006, manomana “ampahan-tsary momba ny boky” ihany koa io gazety io ho an’ireo mpanoratra nahazo fankasitrahana, ka maneho ny asan'izy ireny amin’ny soratra, feo sy sary.

Tamin’ity taona ity dia mpanoratra 11 no nasaina handray anjara ao anatin-na ampahan-tsary, isan’izany ireo mpanoratra tantara foronina, ireo mafana fo (activists), ary ireo mpanoratra “andrana”. Any Ireo mpanoratra ireo dia mizara ny fomba fijeriny sy ny vina  momban’ny asa sorany, sy izay tiany ampitaina amin’ny alalan’ny sorany. Na dia amin’ny teny sinoa daholo aza ireo ampahan-tsary ireo, antenaintsika fa ho afaka mandika sy mamerina ny tontolo voizina sy iainana ao anatin’ireo asa soratra ireo. Any amin’ny faran’ny ampahan-tsary tsirairay avy, misy feo miteny sy manome toky fa ireo dia “Boky tsara, ary tsara hovakiana”.

Ireto manaraka ireto dia ampahan-tsary nofantenana ary nasiako  dikateny avy amin'ny  fitantaran’ireo mpanoratra.

Plastic Opium

Ao amin’ny Plastic Opium, ilay mpanoratra Xia Chuan-Wei (夏傳位) dia mamboraka ny fiantraikan’ny “cartes de crédits” sy ny “cartes de débits” amin'ny fomba fijerin’ny vahoaka, ny taha midangana tafahoatra atao amin'ireo mpampiasa azy ireny, ary ny fanavahana mihatra amin'ireo mpisambotra rehefa tafalatsaka ao anatin'ny fandriky ny carte de crédit. Ato anatin’ity ampahan-tsary ity ianao dia afaka mahita ireo distrika misy tsena goavana ao Taipei. Miteny [1]toy izao ny mpanoratra ato anatin’ny ampahan-tsary:

[…]我想這個社會應該深一層地問,我們可以容許銀行業者賺錢到什麼樣的程度,都不用為他們所造成的社會後果負責;我們社會也應進一步思考,應該要建立一個什麼樣的標準,容許卡奴在負起他們自己的責任以後,重返這個社會,重新生活;我們更應該思考,怎麼樣督促政府,負起他應該負起的管制責任,這個社會要建立起一個什麼樣金融正義的標準,讓每一個人都擁有權利,能夠接觸到這個社會的金融資源,來發展他們自己的事業與生活。

[…] Mila mametra-panontaniana lalina mihitsy ny fiaraha-monintsika: Hoatrinona ny tombony voaangon'ny Banky nefa sady tsy ho tompon’andraikitra amin’ny fiantraikany sy izay ho vokatr’izany akory? Inona no tokony hatao hanampiana an’ireo mibaby trosa mba hahita indray ny toerany teo amin’ny fiaraha-monina sy hanombohany fiainam-baovao? taorian’ny nandraisany ny andraikiny? Ahoana no fomba hanaikàntsika ny governemanta mba ho tompon’andraikitra ary hametraka ny lalàna sahaza izany? Ahoana no hamaritantsika ny “rariny ara-bola” mba ahafahan’ny olon-drehetra mahazo ny loharanom-bola hampivoarany ny asany sy ny fiainany.

Us

Ilay mpanoratra Gu Yu-Ling (顧玉玲) dia mpitolona mafana fo hatry ny ela ho an’ny zon’ny mpiasa mpifindra monina. Us dia boky mirakitra ny tantara-na mpiasa mpifindra monina Filipiana maro. Taiwan dia nampiditra mpiasa mpifindra monina maro avy amin’ny firenena any Asia Atsimo Atsinanana, toa an-dry Indonezia, Filipina, Tailandy sy Vietnama, nanomboka tamin’ny 1990. Hoy ny fomba filàzany manokana ao anatin'ny  ampahan-tsary [2]:

[…]這本書如果對社會會有一點作用的話,我希望它像照鏡子一樣,讓我們看見彼此。我們使用抗爭,我們使用了歌舞表演,然後那個記者會或公聽會,我們用各種軟的硬的方式,其實不就是試著要跟這個社會對話嗎?[…]我一路書寫,我一直非常非常意識到讀者在哪裡,我希望人們看見,我希望人們知道這真的發生在台灣,就在我的左鄰右舍,我只是視而不見而已。[…]

[…] Raha toa hisy fiantraikany eo amin’ny fiaraha-monina io boky io dia manantena aho fa ho fitaratra hanampy antsika hifampijery izy. Niezaka ny hanohitra isika, hihira sy handihy, ary ho henoin'ny vahoaka sy hisarika ny fampahalalana vaovao. Amin’ny alalan’ireny fomba rehetra ireny, na mora na sarotra, niezaka ny hifampiresaka amin’ny fiaraha-monina fotsiny isika. […] Mitandrin-tena foana aho manoloana ireo mpamaky rehefa manoratra. Manantena aho fa tsikaritry ny olona izany. Manantena aho fa azon’ny olona hoe tena zava-mitranga any Taiwan ireny tantara ireny. Mpifanolo-bodirindrina aminay ireo mpiasa mpifindra monina,  nefa maro no miteny fa tsy misy izy ireny.

The End of River

Amin'ny maha-taranaka voalohany amin'ny mpanoratra  Maleziana-Sinoa any Taiwan, Li Yong-Ping (李永平) dia nanoratra ilay tantara miaraka amin'i Borneo sy Malezia ao an-tsainy ao, nefa mipetraka any Taipei, Taiwan. Hoy izy milaza: [3]

我是一個小說家,小說家應該有個本事,能夠把兩個不同的空間結合在一起,你打開書房的窗子,你看到的是台灣的河流「淡水河」,你寫的是婆洲大河,可是在一個作家心靈裡頭,這兩條大河、這兩種風景,它就很奇妙地會產生一種互動,那個互動越來越強,結果這兩者就融合在一起,到了後來我幾乎分不清,我到底是寫婆羅洲大河,還是寫台灣的大河,我覺得這是寫作過程裡頭最美妙的一種經驗,這很難傳達出去,但是我相信敏感讀者在我的作品裡頭,應該可以看出這非常非常有趣的面貌。[…]

Mpanoratra tantara foronina aho. Ny mpanoratra tantara dia tokony hanana ny fahaiza-manao hampivadiana tontolo roa samy hafa. Rehefa manokatra ny varavarankelin’ny biraoko aho dia mahita ny reniranon’i Dan Shuei eto Taiwan, nefa izaho manoratra tantara momba ny renirano any Borneo. Ao anatin’ny saina mpanoratra, ireo renirano roa ireo sy ireo sehatra roa ireo dia mifandray amin'ny fomba mahagaga. Noho izy ity mitombo fatratra, dia mitambatra ireo renirano roa ireo.  Farany dia sarotra be ny manavaka hoe momba ny reniranon’iza marina no tena soratako. Izany no traikefa tsara indrindra amin’ny asa fanoratana, izay sarotra ampitaina tokoa. Na izany aza, ireo mpamaky mora mihetsi-po dia hahamarika izay tranga mahazendana izay.

Raha te-hijery ireo ampahan-tsary 11, tsidiho ny pejy ao amin'ny YouTube [4]. Raha te-hamaky ny lahatsoratry ny ekipa mpamokatra ampahan-tsary, tsidiho ny Blaogy OpenBook [5] [zh].