Brezila: Mananontanona ny ady an-trano noho ny tanin'ny Indizeny

Raha mankalaza ny zon'ny vahoaka indizeny izao tontolo izao mandritra ity andron'ny vahoaka indizeny ity dia ambavahoanan'ny ady antrano noho ny resaka ady tany kosa ny ao Brezila. Adintany nitoetra hatry ny ela teo amin'ny mpamboly vary sy ny foko indizeny any Roraima, fanjakana any avaratra atsinanana manamorona an'i Guyana sy Venezuela, nivadika ho gidragidra, niteraka horohoro sy fifanafihana matetika izay mety hivadika ho ady manerana ny firenena mihitsy aza.

Lahatsary iray avy amin'ny Filankevitra Indizenin'i Roraima (CIR) sy ny ONG Survival International no mampiseho antsika olona mitondra basy nokaramain'ny mpamboly vaventy ao an-toerana sady mpanao politika Paulo César Quartiero hanafika ny tanàna Indizeny Makuxi iray.

Fampitandremana: Ity lahatsary ity dia miaty herisetra sy ratra izay mety hanohintohina ny mpijery. (jereo ny lahatsoratra nadika)

Heverina ho 18 000 eo ho eo ny isan'ny vahoaka indizeny avy amin'ny foko Ingarico, Macuxi, Patamona, Taurpeng ary Wapixana izay monina amin'ny faritra antsoina hoe Serra Raposa do Sol. Nampitombo ny disadisa tamin'ny taona 2005 ny nanasoniavan'ny fitondrana ny hanekena ny faritry ny Raposa Do Sol ankehitriny izay mahatratra 4 200 000 acre (1 acre = 4047 metatra toradroa) ho valanjavaboary. Nanamarika ihany koa ny didy hitsivolana fa anjaran'ny Tafika sy ny polisy federaly no miandraikitra ny fiarovana io faritra io. Nanomboka tamin'io fotoana io dia nandao ny faritra ny ankamaroan'ny mpiompy sy ny mpamboly vary rehefa nahazo onitra avy amin'ny goverinemanta.

Na izany aza dia te-hiady hevitra ny mitaky ny hampihenana io velarantany io ny goverinemantan'ny firenen'i Roraima (Brezila) izay milaza fa efa eo ampelatanan'ny Indiana ny 46 isanjaton'ny velaratanin'i Roraima, ka ny fanitarana io valanjavaboarin'ny Indizeny io dia ho vato misakana ny fampandrosoana ny firenena. Efa ampolony taona no niainan'ny voanjo tamin'ny tany sy namboleny azy, hatramin'ny namenoan'ny andian'ny voanjo voalohany ny tanin'ny indizeny mbola tsy voasoratry ny Indizeny tany amin'ny fanjakana ny taniny. Koa na nisy aza ny fanaovan-tsonia taty aoriana dia mbola misy ny vondrona kely tsy manaiky hiala amin'ny tany ary mametraka fa 1% na latsaka aza amin'ny tany (voafaritra ho valanjavaboary na tany arovana tsy hokasikasihina no marina kokoa) no ampiasainy. Niato ny fikasana hanalana azy ireo rehefa vaky ny herisetra tamin'ny Avirily 2008.

Volana aogositry ny alahelo

Efa manome tombondahiny ny vahoaka indizeny ny goverinemanta, saingy hatramin'ny nanombohan'ny gidragidra dia voatsikeran'ny vondron'olona maro, hatramin'ny mpitari-tafika izany politika izany. Eo ampelatanan'ny Fitsarana Tampony Breziliana ankehitriny ny raharaha, izay heverina hamoaka ny didy amin'ity volana ity raha ho esorina amin'ny toerana misy azy ihany ny mpamboly vary na atsahatra ny fampiharana ny mahatanin'ny Indizeny ny Raposa Serra do Sol. Ahiana manko fa raha manome rariny ny mpamboly vary ny Fitsarana Tampony dia ho fanombohan-javatra hiteraka famerenana ady any amin'ny fitsarana ihany koa ny tany efa nekena fa tanin'ny indizeny hafa.

Misara-kevitra ny mpamaham-bolongana Breziliana manoloana ity raharaha ity. bloggers have divided opinions on the matter. Nanao fitsapa-kevitra an-tserasera amin'izay antenaina hodidian'ny Fitsarana Tampony ny Filohan'ny Fifanampiana Indiana nasionaly teo aloha (FUNAI), Mércio Pereira Gomes [pt]. Amin'izao fotoana izao moa dia 253 no efa nifidy ka ny 34% mieritreritra fa hotazonin'ny fitsarana ny faneken'ny filoha Lula tamin'ny taona 2005 momba ny tany, raha 39% kosa no mino fa haverina ny famaritana (ho kelikely kokoa) indray ny tany:

Está todo mundo ansiosíssimo sobre o que sairá do STF. Basta ver ao lado o placar da enquete sobre esse assunto. Quase meio-a-meio entre os que acreditam que o STF vai manter e os que acreditam que ela vai mandar refazer a homologação de Raposa Serra do Sol. Hoje mesmo está havendo no Ministério da Justiça um debate com alguns antropólogos, o jurista Dalmo Dallari e o próprio governador do estado de Roraima sobre Raposa Serra do Sol. Debate para tentar influenciar a decisão do ministro Ayres Britto, que, segundo ele mesmo, a decisão e o voto já foram feitas.

Efa tena mitaintaina tokoa ny rehetra amin'izay havoakan'ny STF [Fitsarana Tampony Breziliana]. Jereo fotsiny ny vokatry ny fanadihadiana etsy ankilan'[ny bolongana]. Mifanasaka mihitsy ireo mino ny fitazonana ny velarantany ankehitriny sy ny mihevitra fa hisy fanitsiana io famaritana ny tanin'ny Raposa Serra do Sol. Ankehitriny dia misy adihevitra miaraka amin'ny mpahalala momba ny olona, ny mpitsara Dalmo Dallari eny fa na dia ny Goverinoran'i Roraima momba ny Raposa Serra do Sol ao amin'ny Minisiteran'ny Fitsarana handresy lahatra ny Minisitra izay, efa manana ny safidiny, araka ny fijeriny.

Tahaka ny efa mahalala mialoha ny didy hivoaka i Aldenor Jr [pt] ary manahy fa mbola hihamafy ny herisetra:

Enquanto os ministros não firmam uma posição definitiva, os ocupantes ilegais das terras públicas, incentivados pela meia dúzia de grandes rizicultores, preparam a guerra. Há denúncias de que, nas últimas semanas, teriam entrado na região armas, munições e um contingente ainda maior de pistoleiros, que ocupam posições ofensivas nas proximidades das aldeias Macuxi. A qualquer momento, sem qualquer aviso, a violência poderá explodir sem controle.

O intenso lobby a favor do esfacelamento do território indígena, realizado por políticos identificados com gananciosos e obscuros interesses, não parou de trabalhar durante o recesso, lançando sóbrias expectativas sobre o desenlace da polêmica em plenário. Haverá ainda tempo para inverter essa tendência?

Raha mbola tsy manana fanapahakevitra matotra farany ny minisitra dia efa miomana ho amin'ny ady kosa ny mpibodo tanimpanjakana ampirisihan'ny mpamboly vary vitsivitsy. Efa re siosio fa nandritra ny herinandro vitsivitsy izay dia maro ny fitaovam-piadiana, basy, eny fa na dia mpikarama an'ady aza niditra tany amin'ny faritra ary maka toerana manodidina ny tanàna manakaiky ny Macuxi. Mety hipoaka hatrany ary tsy ho voafehy noho izany ny ady.
Tsy nijanona mihitsy ny fanerena ankolaka ataon'ny mpanao politika fantatra amin'ny fitadiavan-tombotsoa mihoa-pampana mandritra ny fotoam-pisintonan'ny fitsarana mitady ny handravana ny maha an'ny indizeny ny tany, ka miteraka fanantenana matanjaka (tsy mikivilavila) amin'izay hivoaka avy ao amin'ny Lapa(n'ny Fitsarana). Hisy ve ny fotoana hampivadika izany fironana izany?

Amin'ny lafiny iray dia mino i José Correa Leite [pt] fa didy iray ihany no azo heverina hivoaka (possible). Raha hafa io didy io dia hita manomboka eo hoe mankaiza ny fironan'i Brezila:

A população de Roraima não chega a 400 mil habitantes. Para os cerca de 350 mil não-índios há quase 11 milhões de hectares de terras disponíveis, diz estudo do Instituto Socioambiental. Comparando, Pernambuco tem 9,8 milhões de hectares para cerca de 8 milhões de habitantes.
A defesa das nossas fronteiras na Amazônia sempre receberam grande contribuição das comunidades indígenas. Por exemplo, pela incorporação de seus jovens ao Exército para ações em áreas aonde ninguém quer ou sabe ir.
Assim, não há razão concreta, de natureza social ou de segurança, para desconstituir a terra indígena Raposa Serra do Sol. A decisão do Supremo, seja qual for, dirá algo relevante sobre o compromisso do Estado na defesa de uma das principais raízes de nossa identidade cultural, e sobre seu dever de protegê-la, mesmo contrariando interesses ou remando contra marés de incompreensão momentâneas.

Tsy mihoatra ny 400 000 ny isan'ny mponina ao Roraima. Ho an'ny mponina tsy Indiana eo ho eo amin'ny 350 000 eo dia tany manakaiky ny 11 000 000ha vonona ho azy, araka ny fanadihadian'ny ivotoerana Misahana ny fiarahamonina sy ny tontolo iainana. Ampitahao amin'i Pernambuco izay manana tany 9 800 000ha ho an'ny mponina manodidina ny 8 000 000 izany.
Nahazo fandraisana anjara mavitrika avy amin'ny fokonolona Indizeny hatrany ny fiarovana ny sisintanintsika manamorona an'i Amazona. Ohatra, nampidirina ho ao amin'ny tafika ny tanorany hanao ny asa tsy tian'ny hafa na tsy zakan'ny hafa.
Noho izany, tsy misy antony mitombina, na fiarovana sosialy na antony hafa, anesorana ny indizeny amin'ny tanin'ny Raposa Serra do Sol. Manamarika ny fanantanterahana ny teny ifanomezana nataon'ny fanjakana mandrakariva, eo amin'ny fiarovana ny fototry ny kolontsaintsika sy nyadidiny ho amin'ny fiarovana izany, ny Didy avoakan'ny Fitsarana Tampony na ho inona izany na ho inona, eny fa na dia mety hifanohitra amin'ny tombotsoa maro izany ary mety hiteraka tsy fifankahazoankevitra vetivety aza izany.

Ny andaniny kosa

Amin'ny andian-dahatsoratra lava no hanavazavan'i Adelson Elias Vasconcellos [pt] ny antony tokony amerenan'ny goverinemanta indray (na ijerena indray) “araka izayhaingana indrindra” ny fepetra nahatonga ny fanekena tamin'ny 2005 amin'ny famaritana ny tany voaron'ny Raposa do Sol:

E muito deste dolo se deve ao fato de Lula ter assinado, na ONU, em 2005, o protocolo que torna o Brasil signatário da Declaração Internacional de Autodeterminação das Nações e Povos Indígenas que, se homologadas pelo Congresso, será incorporada à Constituição do Brasil, e partir deste momento, toda e qualquer tribo, nação ou etnia indígenas, poderá declarar-se independente do Brasil. Em números reais, hoje seria 216 novos países que resultaria na perda de mais de 13% de nossa área geográfica, sendo que 90% disto em terras da amazônia. Dá para perceber o forte inteesse estrangeiro na questão da homologação de terras indígenas?

Ny tena nandrava zavatra dia ny nanasoniavan'i Lula tamin'ny 2005 ny Fanambarana ny zon'ny vahoaka indizeny izay, raha eken'ny Kongiresy ity Fifanarahana ity, hampidirina amin'ny lalampanorenanan Breziliana, ka manomboka amin'io fotoana io dia mety hanambara ny fahaleovantenany amin'i Brezila avokoa ny foko na vondrona Indizeny rehetra. Raha jerena ny isa ankehitriny dia mety hiteraka firenena 216 vaovao sy fahaverezan'ny velaratanintsika mahatratra 13% izany, ary ny 90%n'izany tany izany dia any Amazonia avokoa. Takatrao ve ny mahaliana fatratra ny vahiny ny hanekena ny tany ho an'ny Indizeny?

Mitovy hevitra amin'izany ihany koa i Fernando Rizzolo [pt]:

Só quem não conhece geografia, mal intencionado, ou extremamente leigo, consegue dormir em paz deixando nossas fronteiras abertas numa região perigosa; e não preciso nem dizer porquê.

Ny tsy mahalala jeogirafia, ny fetsifetsy na olona tsy mahalala na inona na inona ihany no mandry ampiadanana mamela ny sisintanintsika hisokatra amina faritra mampididoza, ary tsy mila lazaina akory hoe nahoana izany.

Bob Back [pt] koa mino fa mbola misy ambadika mihoatra noho ny zon'ny indizeny ity raharaha ity:

A região tornou-se alvo de interesses estrangeiros, de mineradoras e até de governos, que alimentam a esperança de conseguir arrancar uma lasquinha fresquinha do Brasil. Atuam ali ONGs com interesses excusos.
Colocando-se de ponta-cabeça o mapa do Brasil, este assemelha-se a um imenso presunto, de quem a comunidade internacional busca tirar um pedacinho, alimentando em nossos índios a esperança de tornarem-se em breve uma nação independente do Brasil.
Por iso, convém dizer que só pode haver soberania onde há autoridade. A reserva Raposa do Sol tornou-se terra-de-ninguém, em clima de verdadeiro faroeste.
Até que o cherife apareça para pôr ordem na casa e dizer a que veio…

Efa lasa kendrikendren'ny tombotsoa vahiny, mpihady tany eny fa na dia ny goverinemanta aza ny faritra manantena fa sao dia mahazo sombitany amin'i Brezila. Misy aza ONG miasa tsy fantatra hoe ho amin'ny tombotsoan'iza.
Raha avadika ny sarintanin'i Brezila dia tahaka ny mahita fen'henankisoa goavana izay tsiriritin'ny fiarahamonina iraisam-pirenena hakana kely ihany koa amin'ny fampanantenana ny Indiana fa hahaleo tena amin'i Brezila ry zareo.
Noho io antony io, dia tokony holazaina fa any amin'ny toerana misy fahefana ihany no misy fiandrianam-pirenena. Efa lasa tany efitra tsy misy olona amin'ny lahatsary western ireny ny tany arovana Raposa do Sol.
Mandrapipoitran'ny sheriff hanadio ny trano sy hiteny izay antony hahatongavany…

Adihevitra sy fanetsiketsehana

Altino Machado [pt], miaraka amin'ny vondrona Makunaima Grita, no iray amin'ireo mpamaham-bolongana maro manentana ny fanangonantsonia an-tserasera ho fanohanana ny vahoaka indizeny ao Raposa Serra do Sol, izay efa voasonian'olona mihoatra ny 2000 ary tokony halefa any amin'ny Fitsarana Tampony Breziliana alohan'ny 27 Aogositra, daty anapahan-kevitra ny amin'ny tany:

Enfatizamos na petição que a Constituição completa 20 anos em outubro e a decisão do Supremo Tribunal Federal no caso da Raposa Serra do Sol precisa honrá-la, resgatando a dignidade aos povos indígenas, fortalecendo nossa democracia pluralista e o Estado Democrático de Direito no Brasil.

Ambaranay indray fa amin'ity fanangonan-tsonia ity fa feno 20 taona amin'ny volana Oktobra ny Lalampanorenana ary tokony hajaina ny Didy navoakan'ny Fitsarana Tampony federaly mikasika ny Raposa Serra do Sol, hanavotana ny hajan'ny vahoaka indizeny, ary hanamafisana ny demaokirasia manaja ny hevitra samihafa sy ny fanjakana demaokiratikan'i Brezila.

Tamin'ny lahatsoratra mandresy lahatra iray no namintinan'i Sakamoto [pt] ny fandokondokoan'ny fampahalalambaovao sy ny mpilaza ny heviny ny adihevitra mafotaka amin'izao fotoana izao:

O debate está assumindo níveis de ignorância explícita. Já ouvi jornalistas afirmarem que se trata de uma “interdição” de uma área do tamanho de Sergipe para uma populaçao indígena de alguns milhares, comparando a situação com a de trabalhadores rurais sem-terra que esperam a reforma agrária. Primeiro, é um grande erro comparar culturas tão diferentes e tão díspares. Índios caçam e para isso precisam de uma grande área, enquanto nós podemos escolher nossos produtos industrializados e com conservantes nas prateleiras de qualquer supermercado. Isso sem falar das mudanças de roçado e nas suas áreas místicas. E não são as reservas indígenas o entrave da reforma agrária no Brasil. Sabemos que o problema está mais para a política do que a para a antropologia.

Nampivandravandra ny tsi-fahalalana ankehitriny ny adihevitra. Naheno mpanao gazety aho niteny “fandrarana” (ny fampiasana ny) tany mitovy velarana amin'ny firenen'i Sergipe ho ana mponina indizeny anarivony monja, miohatra amin'ireo tantsaha tsy manana tany iasana izay manantena fanajariana ny tany. Voalohany aloha dia fahadisoana ny mampitaha kolontsaina tsy misy ifandraisany. Mpihaza ny Indiana ka mila velarana lehibe izy hanaovany izany, raha nisafidy ny vokatra voaodin'orinasa aranty eny amin'ny talantalan'ny tranombarotra lehibe kosa isika. Tsy tenenina ny taom-pamboleny (ny taom-piotazany) sy ny toerana masiny. Arytsy sakana ho amin'ny fampanjariana ny tany velively ny tany arovana ho an'ny indizeny eto Brezila. Fantatsika fa any amin'ny sehatry ny politika no itoeran'ny olana fa tsy any amin'ny mahaolona velively.

Sakamoto [pt] indray mamarana azy amin'ny esoeso kely, tamin'ny filazany fa tany Brezila dia “Natakalo biby fiompy mandrakariva ny Indiana noho ny fanohanana sy firaisana tsikombakomban'ny fiarahamonim-pirenena”:

Índios vem sendo mortos freqüentemente. Assim como árvores são transformadas em tábuas. E nunca ninguém precisará saber ao certo quem faz isso porque, na verdade, não estamos mesmo interessados. Que a vida siga como ela sempre foi: nós com nossas reservas intocadas sem gente, os estrangeiros com suas mesas de madeira maciça, carne em abundância e soja barata, os latifundiários com grandes pastos, políticos com férias em Angra e os trabalhadores com seus empregos efêmeros. Do que nos interessa a vida de um grupo de índios, empurrado de um lado para outro, cumprindo pena por ter subvertido a ordem nacional?

Maty misy mamono matetika ny Indiana. Tahaka ny niovan'ny hazo ho hazo fisaka. Ary tsy misy te-hahalala izany satria tsy mahaliana antsika izany ny tena marina. Avelao hitohy tahaka ny mahazatra ny fiainana e: isika miaraka amin'ny tany arovana tsy misy olona, ny vahiny amin'ny latabany mafonja, feno hena sy saozaha moravidy, ny tompontany miaraka amin'ny tany midadasikany, ny mpanao politika mitsangatsangana any Angra ary ny mpiasa amin'ny asany tsizarizary. Nahoana isika no tokony ho liana amin'ny fiainan'ny vondrona Indiana, voatositosika etsy sy eroa, voasazy noho ny fikasana hanohintohina ny filaminan'ny firenena?

Eo ho eo amin'ny 11% amin'ny velarantanin'i Brezila sy manakaiky ny 22%n'i Amazonia no eo ampelatanan'ny Indiana. Nanambara ny Lalampanorenana Breziliana tamin'ny 1988 fa ny tsy maintsy tafaverina amin'ny fokony ao anatin'ny dimy taona ny tanindrazan'ny Indiana.

Atombohy ny resaka

Mpanoratra, azafady Hiditra »

Torolalana

  • Miandry fanekena ny hevitra rehetra. Aza alefa in-droa ny hevitra.
  • iangaviana ianao haneho fifanajàna amin'ny hevitra rehetra. Tsy ekena ny hevitra feno fankahalàna, vetaveta, mamely olona manokana.