- Global Voices teny Malagasy - https://mg.globalvoices.org -

Ny loza mitandidona ny mpanao gazety any Andrefan'i Afrika

Sokajy: Borkina Faso, Fahalalahàna miteny, Media sy Fanoratan-gazety

Loza fa any amin'ny firenena izay mitondra anarana midika “ny tanin'ireo olona mahitsy [1],” ny tsolotra sy ny fitantanana tsy madio dia mbola mahita hirika hatrany eo amin'ny sehatry ny fampahalalam-baovao any Borkina Fasò. Anivon'ity firenena izay manan-tantara amin'ny ady amin'ny fitantanana tsy madion'ny mpitondra ity, dia tsapa fa misy zavatra diso tanteraka ankehitriny. Hoan'ny ankamaroan'ny Borkinabè, ny fitantanana tsy madio tsikaritra amin'ny ambaratonga samihafan'ny fitondrana dia tena olana lehibe tokoa – indrindra nohon'ny fitombon'izy io. Ny ankamaroan'ny fampahalalam-baovao Borkinabè kosa anefa dia mijery ankilany ary tsy mitatitra izany [voalohany amin'ny] fanahian'ny vahoaka izany.

Mety homenareo avy hatrany ny fifehezan'ny fitondrana ireo Gazety matanjaka sy izay radio sy televiziona manerana ny firenena ny tsiny, iaraha-mahalala rahateo ireo banga amin'ny fitaterany ireo vaovao manerana ny firenena. Momba ireo gazety tsy miankina indray, dia sitraky ny mpitondra ny mampiasa fomba fangejana miolaka mba isarihan'ireny gazety ireny ny fijerin'ny mpamaky any amin'ny toerana hafa.

Izany dia mitarika ny mpiblaogy BurkinaMom’s Life in Africa [2] hanambara fa samihafa lavitra ny fiainana arak'izay hita andavan'andro sy izay tantarain'ny gazety. Izany dia misongadina mihitsy ohatra mikasika ny fitantaran'ny mpanao gazety ny tatitra nataon'ny Banky Iraisam-pirenena mikasika fampitahana firenena miisa 170 :

« “Corruption in Burkina Faso: Business Climate Really Improves !” was the headline of an article in one of today's newspapers in Burkina Faso. Here's a translation of how it began: “Without a bribe, you may have to wait years for your merchandise. There's nothing you can do...” says a Burkinabe small-business owner. The report “Doing Business 2008” that outlines the business environment of various nations was published on September 26 by the World Bank and the International Finance Corporation. It ranked Burkina as 37th in Africa and the 161st in the world rankings, out of 178 countries. This is relatively better than previous years and the progress is much touted in the local newspapers, as well as TV and radio. Burkina was 165th in 2007… »

« “Fitantanana tsy madio aty Borkina Fasò : Tena efa misy fihatsarana mihitsy ny seraseran'ny varotra !” Io no matoan-dahatsoratry ny gazety iray androany taty Borkina Fasò. Indro dikan-tsoratry ny fiandohan'izany lahantsoratra izany : “Raha tsy miampy tsolotra, dia mety ho niandry aman-taonany maro izay entam-barotrao ianao. Tsy misy zavatra hafa azonao [iariana an'izany] …” hoy ity Bornikabè iray mpandraharaha orinasa madinika iray. Ny tatitra “Fandraharahana amin'ny taona 2008” [Doing Business 2008] izay navoaky ny Banky Iraisam-pirenena sy ny Sehatra Seraseram-bola iraisam-pirenena [Société financière internationale | International Finance Corporation] tamin'ny 26 Septambra 2007 sady mirakitra izay toe-draharaha misy anivon'ireo sehatra seraseram-barotra isam-pirenena. Izay mandahatra an'ny Borkinà ho laharana faha-37 any Afrika ary faha-161 eo amin'ny sehatra iraisam-pirenena, amin'ny firenena miisa 178. Raha oharina tamin'ny filaharana tamin'ireo taon-dasa dia tena misy fihatsarana ka dia nankalazain'ireo gazety teto an-toerana, sy ireo televiziona ary ireo radio, mafy tetsy sy teroa . Mbola faha-165 tokoa mantsy i Borkina tamin'ny taona 2006… »

Avy eo dia ampitahain'i Burkina Mom amin'ireo gazety ireo ny tatitra ataon'ny gazety L’Evenement [3], izay gazety tsy miankina miseho isaky ny roa herinandro no sady sahisahy ka heveriny ho tsara indrindra amin'ireo gazety manerana ny firenena :

« The press releases from the World Bank , Burkinabé government, and etc. are relentlessly upbeat. L'Evenement isn't buying the official line, though. I love how the bold black type claiming that the business climate is “Really Improved” is immediately followed by a quote illustrating how bad it still is. I also enjoy the subtle dig at the local tv, radio stations and many rival newspapers that never seem to research anything. They just publish the government press releases and keep their heads down.. .which is probably wise. A top journalist in Niger [4] was just thrown into prison last September for annoying the powers that be. He is still being detained and faces life in prison. Being a journalist is hazardous stuff when done correctly, especially in West Africa. »

« Ireo fanambarana an-gajety avy tamin'ny Banky Iraisam-pirenena, sy ny governemanta Borkinabè sns … dia samy mamelom-panantenana avokoa.  Ny gazety L'Evenement dia tsy manaraka izany tsipikà ofisialy izany. Na dia izany aza, tiako ny mijery ireo litera ngeza izay manamafy fa ankehitriny dia “Tena efa misy fihatsarana mihitsy ny seraseran'ny varotra !” izay arahina fehezanteny izay manambara ny haratsin'ny toe-draharaha avy hatrany. Tiako koa ireo soratra madinika izay andravahana ireo vaovao an-tsary amin'ny televiziona sy ireo vaovaon-dradio ary ireo gazety izay mpifaninana, izay toa samy tsy nisy nanao fikarohana akory. Faly ny manapariaka izay vaovaom-panjakana fotsiny ry zareo no sady mijanona miondri-doha [mandà ny hitraka hiatrika ny tena zava-misy] … fihetsika izay maneho karazana endrika fahendrena koa angamba. Satria vao tamin'ny volana Septambra lasa teo no nisy mpanao gazety sangany tany Nizèra [Niger] naiditra am-ponja [4] satria nanelingelina ny fitondrana. Mbola migadra izy mandraka ankehitriny ary miatrika fanamelohana “mandra-pahafaty”. Tandidomin-doza tokoa ny fanaovana ny asan'ny mpanao gazety any amin'ny faritra Andrefan'i Afrika, indrindra hoan'ireo izay manatanteraka izany asa izany arak'izay tokony ho izy. »

[Ity dia mbola tohin’ilay lahantsoratra efa notaterina teto ihany : Mpanao gazety voavidy [5]]